Category Archives: Xeral
Das cousas de Ramón Lamote, de Paco Martín
A LIX (Literatura Infantil e Xuvenil) non é só para menores de idade. Desde os clubs de lectura de Monte Alto e Estudos Locais reivindicamos isto o pasado curso coa lectura de Das cousas de Ramón Lamote, do autor Paco Martín.
Das cousas de Ramón Lamote é un clásico da literatura galega. Publicado por ver primeira en 1985 (gañador do Premio Barco de Vapor de 1984) e con numerosas reimpresións e reedicións ao longo dos anos, é grazas a el que se usa o termo Xeración Lamote para se referir a un grupo de escritores galegos lugueses como Xabier P. Docampo e Agustín Fernández Paz que renovaron a literatura galega infantil nos anos oitenta. En 1986 acada o Premio Nacional de LIteratura Infantil e Xuvenil e aparece na prestixiosa lista IBBY Honour List.
O seu autor, Paco Martín, nado en Lugo 1940, é mestre xubilado de Primaria. Tamén foi conferenciante e columnista periódico en xornais como El Progreso, e director do suplemento Axóuxere. Semanario do neno galego publicado no xornal La Región de Ourense nos anos 1974-1975.
Este best-seller breve e retranqueiro fixo que moitos e moitas das asistentes lembrasen as súas lecturas da infancia e que lles saíse un sorriso ao ler as vivencias do profesor de chairego e debuxante de soños.
A dúbida, de María Reimóndez
Un dos libros que máis impactou no pasado curso aos clubs de lectura das bibliotecas de Monte Alto e Estudos Locais foi A dúbida, de María Reimóndez, obra gañadora do XIV Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia. Nel, a autora lucense fálanos dun tema duro e cru, os abusos sexuais infantís, chegando a ser por momentos ata difícil de ler para algúns e algunhas asistentes.
Unha muller é sorprendida pola chegada da policía á súa casa para deter o seu home, un político, por un presunto delito de abusos sexuais de menores. A acción de “A dúbida” desencadéase a partir dese feito, que provoca o conflito psicolóxico desa muller que empeza a dubidar se coñecía realmente ao home. Un ritmo áxil, a profundidade do conflito psicolóxico e a sutileza con que a novela trata temas de actualidade como os abusos sexuais e a corrupción política son os argumentos que valorou o xurado da decimocuarta edición do Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia. En “A dúbida” a autora fai uso da súa experiencia como narradora para ofrecer unha historia que engancha a atención das lectoras e lectores e aborda, desde a denuncia social e a intriga, un tema pouco frecuente na literatura galega, escrita con pulsión literaria e rigor.
Sinopse de A dúbida.
Ademais, tamén puidemos ver e debater sobre a seguinte entrevista feita á autora por Nós Televisión, na que fala, entre outras cousas, do sistema literario galego ou da organización feminista (tal e como ela a reivindica) Implicadas no desenvolvemento, da que é fundadora.
A novela deixou sentimentos encontrados nos e nas asistentes xa que os abusos sexuais a menores é un tema difícil sobre o que ler, pero resulta imprescindible sacalo á luz para loitar contra el.
As Municipais Entenden 2021
Antonte 28 de xuño, celebrouse o Día Internacional do Orgullo LGTBI inundando as redes de cores para visibilizar ao colectivo e reivindicar os seus dereitos. As celebracións seguen e dende as Bibliotecas Municipais estamos a celebralo toda a semana porque como bibliotecas e bibliotecarixs pretendemos integrar todas as diversidades sexuais e ser espazos seguros e libres de LGTBIfobias. Apoiando a campaña municipal do Orgullo 2021 “Somos. Estamos. Amamos”, as bibliotecas contribuímos esta semana e todos os días do ano con accións e recursos que poñemos a disposición de toda a cidadanía.
Dende hai tempo, coa iniciativa “As municipais entenden” vimos impulsando a presencia de materiais LGTBI nas nosas bibliotecas e, ao tempo, démoslle un tratamento especial aos materiais dos que xa dispoñíamos. Todos os materias son seleccionados rigurosamente polos bibliotecarixs da rede e pouco a pouco a colección vai medrando. Todos os materiais se poden recuperar de forma sinxela a través do noso catálogo e pódense levar en préstamo ou consultalos nas bibliotecas.
Co gallo do Orgullo elaboramos unha guía de lectura “As municipais entenden 2021” que recolle algunhas últimas incorporacións ao catálogo editadas entre os anos 2020 e 2021. Son unha pequena mostra de todo o que poderás atopar estes días nas bibliotecas, nas cales atoparás un rinconciño con materiais destacados de temática LGTB. A guía de lectura tamén podedes consultala no Calaméo das bibliotecas.
Froito do noso compromiso coas diversidades sexuais e de xénero non soamente identificamos os materias, senón que tamén queremos ser espazos seguros para o debate, o encontro e a reflexión, polo que no 2016 puxemos en marcha o primeiro club de lectura LGTB de Galicia no que en cada sesión desmenuzamos a realidade LGTB e o seu tratamento na literatura, o QUEERuña. Todos os anos en setembro abre o prazo de inscrición para todxs os que queiran participar e formar parte do mesmo, podes visitar o blog do club, a través do que difunden os encontros e os materiais que len e comparten, e así coñecer un pouco máis sobre a súa actividade.
Durante esta semana do Orgullo estamos a nutrir tamén as nosas canles de Ivoox e Spotify. Ampliamos a playlist de “As Municipais Entenden” con novas cancións preparadas para darlle ao play:
E tamén con podcasts especiais de temática LGTB dentro da nosa iniciativa de Lemos para ti, trátase dunha serie de fragmentos de lectura de obras desta temática aos que poñemos as nosas voces e que poderás escoitar tantas veces como queiras. Aquí vos deixamos algúns deles, pero iremos compartindo máis ao longo da semana.
Se queres coñecer máis sobre a nosa iniciativa “As Municipais entenden” e saber todas as accións que levamos a cabo durante esta campaña do Orgullo 2021, visita a nosa páxina web e segue de preto as nosas redes sociais para ver todo o que estes días estamos a publicar, visita as @bicoruna.
Gloria Fuertes e o 8M: as minusvaloradas
Moitas das últimas escollas para o club de lectura de Monte Alto estiveron centradas na reivindicación de mulleres coñecidas, pero quizais non tan recoñecidas en ámbitos que van máis alá do que os manuais de literatura ou mesmo a crítica nos queren achegar. A primeira foi Emilia Pardo Bazán co seu El encaje roto, unha escolma de relatos contra a violencia de xénero que nos amosou á escritora coruñesa desde unha vertente feminista que moitas persoas descoñecían. Esta semana, a do Día da Muller, é a quenda de Gloria Fuertes.
A todos e todas as asistentes ao club lles soaba o nome da poeta madrileña, pero a meirande parte só a relacionaba con programas da televisión dirixidos ao público infanti (Un globo, dos globos, tres globos ou La mansión de los Plaff, entre outros). Grazas a El libro de Gloria Fuertes, cunha marabillosa edición de Blackie Books que mestura poesía, biografía, fotografía e debuxos da propia autora, puidemos achegarnos a esoutra faceta da Fuertes máis descoñecida, pero non por iso menos valiosa ou de menor calidade: a súa poesía para persoas adultas.
Tivemos ocasión de reflexionar sobre cuestións como por que sempre se relaciona a LIX (Literatura Infantil e Xuvenil), moitas veces considerada un xénero “menor”, coas mulleres. Lembramos tamén a Pardo Bazán, sempre coñecida polo Naturalismo e historica (e convenientemente?) esquecida no eido da súa defensa feminista, e mesmo debatemos sobre artigos que menosprezaban a necesidade de reivindicar as mulleres nas letras porque “xa” existen as mulleres nas letras, coma se para acadar a verdadeira igualdade chegase con facer acto de presenza (por poñer un exemplo, basta con revisar o número de mulleres aos que se lles dedicou o Día das Letras Galegas ao longo da historia: 5 de 59).
E para celebrar este (aínda) tan necesario 8M, basten só as palabras de Gloria Fuertes:
A Jenny
Nadie le ayudó
pero él se hizo mujer
Cantar cantaba,
era la preferida de los hombres del night-club.
Me dijo:
—En toda mi vida
sólo he leído un libro,
el tuyo.
Entonces…
Le acaricié de verdad
sus pechos de mentira.
Gracias, amor
Gracias, amor
por tu imbécil comportamiento
me hiciste saber que no era verdad eso de
“poesía eres tú”.
¡Poesía soy yo!
Me dijeron:
—O te subes al carro
o tendrás que empujarlo.
Ni me subí ni lo empujé.
Me senté en la cuneta
y alrededor de mí,
a su debido tiempo,
brotaron las amapolas.
Porque todo asusta, pero non podemos deixarnos vencer polo medo.
Lecturas de Café con Libros 2021. Primeira Parte
Nos clubs de lectura da Biblioteca Os Rosales as nosas tertulias seguen a ser virtuais pero continuamos a tecer fíos invisibles que nos unen nunha comunidade, nunha tribo, por así dicilo, que comparte o pracer da lectura.
Abrimos o primeiro trimestre do 2021 coa lectura da obra Volver a casa de Yaa Gyasi. A primeira novela da xove de orixe ghanesa reconstrúe a historia dos seus antepasados desde o África esclavista do século XVIII ata o Estados Unidos do século XX. A idea da obra xorde nunha viaxe que a escritora fai ao seu país de orixe, onde visita o castelo de Costa do Cabo, no que se apiñaban miles de africanos antes de ser vendidos como escravos. O argumento centrase nas personaxes de Effia e Esi, dúas irmás de sangue que nunca chegarán a coñecerse. A obra estrutúrase a través dunha ducia de personaxes, cada un protagoniza un capítulo cun pano de fondo histórico distinto, incluíndo datas e acontecementos de cada período. A través das súas páxinas coñecemos as guerras tribais, a chegada dos misioneiros ao país africano, a lei de escravos fuxitivos de 1850, pasando polas minas nas que tras a Guerra de Secesión os negros cumprían condenas por delitos inventados ; das rúas de Harlem ás aldeas subsaharianas; da epidemia do crack no Nova York dos oitenta, ao nacemento do movemento de independencia na Costa do Ouro. Toda unha leccion de historia.
Esta novela serviunos de catalizador e sen darnos conta entramos de cheo no mes de febreiro, o mes por excelencia no que réndese homenaxe a xeracións de afroamericanos que loitaron contra a adversidade para lograr a plena cidadanía na sociedade estadounidense, o Black History Month. Que mellor maneira de sumarnos a esta celebración que a través dunha mostra bibliográfica, na que poderedes atopar unha coidada selección de novelas, cómics, películas e cds de música que abordan a historia do pobo negro.
Se facemos un pouco de memoria, o mes da Historia Negra – Black History Month – é unha conmemoración anual para homenaxear ás persoas afrodescendentes que, aínda hoxe, sofren o racismo institucional e cotián que impera nalgunhas sociedades desenvolvidas. Actualmente, toma unha relevancia especial co auxe dos movementos sociais, por mor da morte de George Floyd e o movemento Black Lives Matter, onde se busca acabar co racismo e a inxustiza social.
A orixe desta iniciativa remóntase ao 1926, cando Carter G. Woodson instituíu nos EEUU a Semana da Historia dos Negros. Elixiuse a segunda semana de febreiro coincidindo cos aniversarios do presidente Abraham Lincoln e do abolicionista Frederick Douglass. A partir de 1976, a semana inicial ampliouse a todo un mes. Na actualidade, o Mes da Historia Negra conmemórase de maneira oficial en Canadá e Estados Unidos en febreiro e en Irlanda, os Países Baixos e o Reino Unido en outubro.
Seguimos tirando do fío e chegamos ao noso recuncho de #Viaxalendo, un pequeno espazo que reservamos na sala de adultos dedicada á literatura dun país, polas nosas estanterías xa viaxamos a Xapón, Irlanda, India ou Portugal. Desta volta no podiamos deixar de dar voz a unha literatura tan rica pero tan descoñecida como a do continente africano. Desde o norte ao sur. Alí poderedes encontrar obras de J.M. Coetzee (Sudáfrica), Jose Eduardo Agualusa (Ángola), Yasmina Kadra (Alxer), Leila Slimani (Marrocos) e tantos outrxs.
Pechamos o círculo literario deste primeiro trimestre con Arenas movedizas de Nella Larsen. A evocadora primeira novela desta autora (1928), a máis autobiográfica, é a historia dunha muller que vive entre dous mundos lastrado polos prexuízos e o sectarismo. Autora esquecida e reinvindicada por algunhas figuras actuais como Alice Walker, Toni Morrison e Maya Angelou que veñen de rescatar do esquecemento aos artistas do chamado Renacemento de Harlem e, entre eles, á nosa autora, para introducila non xa no canon das escritoras afroamericanas, senón no das autoras estadounidenses de calquera cor.
Non podíamos comezar de mellor maneira este temporada literaria nos clubs de lectura “Café con Libros”!! Non vos parece?
El gran viaje de estudios de García Lorca
Nas últimas semanas, tanto no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais coma na de Monte Alto tivemos a oportunidade de ler El gran viaje de estudios de García Lorca, editado por Alvarellos Editora.
Este libro, ilustrado e con anotacións ao coidado de Henrique Alvarellos, é unha crónica de primeira man da viaxe de estudos feita por Federico García Lorca e algúns estudantes máis grazas ao seu profesor Domínguez Berrueta en 1916. Na primeira parte, os escritos do seu compañeiro de estudos Luis Mariscal amosan as paradas, visitas e experiencias que vive o grupo na súa ruta, que é a que segue:
Madrid — El Escorial — Ávila — Medina del Campo — Salamanca — Zamora— Astorga — Ourense — Redondela — Santiago de Compostela — A Coruña — Lugo — León — Sahagún — Venta de Baños — Burgos — Segovia.
Na segunda parte, podemos ler, entre outros, as cartas e telegramas orixinais que Lorca envía á súa familia durante o traxecto, contando o que sente, o que ve, e as impresións que lle produce Galicia, á que volverá tres veces máis ao longo da súa curta vida. Ademais, é nesta viaxe na que o granadino decide deixar a música (ao longo do traxecto dá varios concertos para os seus compañeiros e xentes dos lugares que visitan) e dedicarse á escrita. Tamén hai artigos ou fragmentos do que será o seu primeiro libro Impresiones y paisajes, (1918).
Os e as asitentes ao club coincidiron que esta foi unha forma diferente de achegarse á figura do granadino, ademais de descubrir cousas do poeta que non sabían. Para completar a lectura, tamén lemos outros textos sobre a relación de Lorca con Galicia que se poden atopar na rede:
- Un ejemplar de los seis poemas galegos de Lorca convertidos por Seoane en una obra de arte, de Rodrigo Gutiérrez Viñuales.
- O pórtico poético dos Seis poemas galegos de F. García Lorca, de Luís Pérez Rodríguez. Libro de 410 páxinas editado polo Consello da Cultura Galega con música incluída.
- A Rosalía de Federico: la herencia de Rosalía de Castro en los Seis Poemas Galegos de Federico García Lorca, de Giulia Vezzaro.
Ademais, na biblioteca de Estudos Locais puidemos contar coa participación do escritor Xavier Alcalá, que coñeceu a Ernesto Guerra da Cal e nos contou algún que outro segredo e anécdota sobre os Seis poemas galegos e sobre a amizade de Lorca, Guerra da Cal e Blanco Amor.
Finalmente, na biblioteca de Monte Alto rematamos a xornada lorquiana vendo o seguinte documental.
O que sabemos de Lolita Díaz Baliño, homenaxeada no Día da Ilustración 2021, nas Bibliotecas Municipais da Coruña
Moito do que sabemos de Lolita Díaz Baliño (1905-1963) nas Bibliotecas Municipais da Coruña aprendémolo na Biblioteca de Estudos Locais. De feito, xa en marzo de 2019 aparece destacada na nosa guía de Mulleres da Coruña que pode lerse na internet. Da man de Estudos Locais profundamos no fascinante universo da artista coruñesa, única nunha familia única –aí temos, por exemplo, aos seus irmáns Camilo ou Indalecio, ou ao seu sobriño Isaac- e repasamos as múltiples razóns que a levaron a ser homenaxeada no Día da Ilustración galego este 2021.
Ela mesma fala de si propia na revista Galicia Gráfica do 17 de marzo de 1929, revelando, na franqueza da súa mocidade, anécdotas como que a súa formación foi autodidacta por elección, e que non aspiraba a vivir dos seus debuxos, pero que, así a todo, pedíanlle cada vez máis e era ben pagada por eles. Tamén escoitamos, a través desas confesións en papel, o lamento sobre os inconvenientes de ser muller da súa época, e non poder viaxar soa e ser, dese xeito, libre. Confórmase, daquela, segundo entendemos, con atopar a liberdade na ilustración, e en viaxar a través de todas esas publicacións para as que lle pedían debuxos con entusiasmo.
A popularidade e o prestixio dos que gozou na súa época levárona a participar en diversas exposicións na cidade e no resto do país, en converterse na primeira muller, a carón de María del Carmen Corredoyra, en ser membro da Real Academia Galega de Belas Artes, ou en dirixir a súa propia academia de pintura, ela, que nunca profesor quixera. Precisamente dos seus alumnos e alumnas parte unha agarimosa exposición-homenaxe á mestra en 1962, poucos anos antes do seu falecemento. Entre o seu alumnado estará, camiños cruzándose na vida, outra todoterreo, Carmen Arias, quen se converterá en muller do seu sobriño, Isaac Díaz Pardo.
Para saber máis desta fascinante ilustradora da Coruña, estes días tanto desde as bibliotecas como desde outras entidades organizamos un feixe de actividades relacionadas con ela. Pasade polo blog das bibliotecas FanCómic e veredes!
Ademais, por se non abondase, en Galiciana, Biblioteca Dixital de Galicia, teñen un feixe de cousiñas relacionadas con Lolita Díaz Baliño. A non perder!
O material que podemos atopar en Estudos Locais sobre Lolita Díaz Baliño por orde cronolóxica:
• 1947: “Memoria del curso de 1946 a 1947 / por el señor don Indalecio Díaz Baliño”. En: Memoria [Publicaciones periódicas] : leída en la apertura del curso… por el … / Escuela de Artes y Oficios Artísticos de La Coruña.– La Coruña : [s.n., 19–?]- (La Coruña : Imp. Zincke Hermanos).
• 1949: Boletín de la Real Academia Provincial de Bellas Artes de Nuestra Señora del Rosario [Publicaciones periódicas].– N. 1 (1949) — La Coruña : Real Academia Provincial de Bellas Artes de Nuestra Señora del Rosario, 1949- (La Coruña : Imprenta Sindical).
- Neste primeiro número da publicación aparece un interesante apartado sobre o catálogo bibliográfico da exposición “Cien años de arte en Galicia”, na que a propia Lolita expuxo o seu Tríptico alegórico de Galicia, do que da fe a imaxe que adxuntamos. A ver se adiviñades a cal nos referimos…
• 1950: Un coruñés en el paisaje de la crítica nacional : Benito Rodríguez-Rajoy / discurso leído ante la Real Academia Provincial de Bellas Artes de Nuestra Señora del Rosario … por José Luis Bugallal y Marchesi ; y contestación de María de los Dolores Díaz Baliño.– La Coruña : [s.n.], 1950 (A Coruña : Imprenta Sindical).
• 1990: Portadas : los artistas gallegos y el libro : 1900-1936 : exposición de la Catalogación Arqueológica y Artística de Galicia del Museo de Pontevedra, Sala Municipal de Exposiciones del Ayuntamiento de La Coruña, julio 1990.– La Coruña : Fundación Pedro Barrié de la Maza : Ayuntamiento, 1990.
• 1991: Catálogo del patrimonio artístico de la Diputación de A Coruña. I, Pintura y escultura / María Luisa Sobrino Manzanares, María Dolores Liaño Pedreira ; catalogación, Consuelo Fernández Rico-Arizmendi … [et al.].– A Coruña : Diputación, D.L.1991 (A Coruña : Imprenta Provincial).
• 1992: Arte modernista [Vídeo-VHS] / producción y presentación, Asociación Sócio-Pegóxica Galega ; guión, Xosefina Cerviño, Elisa López-Niño ; dirección, Eduardo Álvarez.– A Coruña : Asociación Sócio-Pedagóxica Galega, D.L. 1992.
• 1993: Mulleres destacadas de Galicia / Enrique Alvarellos.– Lugo : Alvarellos, D.L. 1993.
• 2005: Biografías [Dossier de prensa]: María Dolores Díaz Baliño: [Noticias extraídas da prensa local da Coruña].– [A Coruña] : [Biblioteca Municipal de Estudios Locales], 2005-.
• 2009: Real Academia Gallega de Bellas Artes, 1850-2000 / Ángel Padín Panizo.– A Coruña : Real Academia Galega de Belas Artes Nosa Señora do Rosario, D.L. 2009.
• 2014: “Dolores Díaz Baliño e a búsqueda da felicidade” / Carolina Díaz. En: Luzes. Nº 2 (xaneiro 2014), p. 98-99.
• 2019: Mulleres sen cancelas : roteiro pola mamoria feminina nas rúas da Coruña : A Coruña 9 de marzo de 2019 / edición e diseño ao coidado de Pepe Barro.– [A Coruña] : Asociación Cultural Alexandre Bóveda, 2019.
E, abofé, ademais disto, son imprescindibles a revista GALICIA (1924-1926) e a súa continuadora GALICIA GRÁFICA (1926-1929), para as que Lolita Díaz Baliño colaborou acotío. Como se ve, toda unha imprescindible da ilustración na Coruña e en Galicia!
#LaTribu: club de lectura xuvenil
Comezamos 2021 e desde a Biblioteca Ágora facémolo ao grande: coa creación dun novo club de lectura xuvenil: #LaTribu.
Tes entre 14 e 16 anos? Únete a #LaTribu: falaremos de libros, cómics, música, pelis, videoxogos, apps… e moito máis…
Sabemos que a cousa está rara. Hai moitas cousas que non podemos facer e outras temos que facelas doutra maneira. Por iso, e debido á situación actual, os nosos encontros serán virtuais. Non terás que saír da túa casa para compartir lecturas e boa conversación!
- Comezamos en febreiro!
- As sesións serán os xoves alternos ás 18:30 h.
- Os libros que leamos pódelos recoller en préstamo na biblioteca de forma gratuíta.
- A lectura fala ti pola túa conta. Nas sesións o que facemos é comentar, escoitar, debater e divertirnos.
- Se non che apetece falar, non pasa nada, sempre podes escoitar o que lle pareceu a outras persoas e aprender cousas novas.
- Imos falar de libros, sí. Pero tamén da última serie, ou dunha película, ou desa canción que lle encantaba á protagonista do libro… O libro é soamente o punto de partida.
O mundo necesita tribos e #LaTribu necesítate a ti! Tes toda a info na nosa web. Apúntate xa!
La bruma verde
No club de lectura da biblioteca Sagrada Familia continuamos coa nosa dose semanal de lecturas en conxunto pese ás limitacións impostas polo tempo de pandemia que nos tocou vivir. Descubrindo e apoiándonos nas tecnoloxías, mantemos as reunións ao tempo que imos aprendendo novas posibilidades de comunicación que ata non hai moito nos eran tan estrañas.
Este mes escollemos unha novidade editorial coa que, consideramos, abririamos moitas posibilidades de debate, e parece que non nos equivocamos. La bruma verde é a última novela de Gonzalo Giner e ven de gañar o Premio Fernando Lara deste ano.
Autor de firmes convicións naturalistas, nesta ocasión viaxa a África, ao mesmo corazón do continente para contar as vivencias de dúas impoñentes protagonistas, Bineka e Lola, amais de poñer o foco de atención nos atropelos e espolios sufridos por esa tan rica terra.
O centro da historia non é outro que África, en concreto a República Democrática do Congo. Neste país nace Bineka, a protagonista, e a el acude Lola na busca da súa amiga Beatriz, que foi secuestrada. O país é vítima dun espolio constante, un flagrante ataque contra a súa natureza e hábitat de innumerables especies animais, como os chimpancés, que tamén son parte importante do relato. Só a axuda das organizacións altruístas que traballan para a súa protección consegue minguar un pouco o dano infrinxido polos explotadores.
Bineka nace e vive nunha aldea da República Democrática do Congo, leva a selva no corazón e o seu verdor nos ollos. Trala perda dos seus pais, medrou baixo a protección do avó Tonuk, pero un día sucede o que nunca chegou a imaxinar. A súa aldea é asaltada por uns homes que destrúen todo o mundo que coñecía, incluídos Tonuk e Sanza, a súa mellor amiga. A súa historia acaba de comezar e ela aínda non sabe todo o periplo que lle espera.
Doutra banda presenta a Lola, alta executiva dunha multinacional telefónica, que debe viaxar ao Congo para intentar atopar sa e salva á súa amiga da infancia, Beatriz Arriondas. Beatriz traballa como cooperante e acaba de ser secuestrada. Todos os temores posibles vanse confirmando cando á súa chegada, coñecen aos responsables políticos e policiais da súa busca. Parece que terá que mirar de atopala polos seus propios medios.
O mundo cooperante preséntase nesta novela cos seus riscos, as súas riquezas e sobre todo, o seu traballo por acadar un mellor mundo para todos. Marc e Colin son compañeiros de Beatriz na ONG coa que traballa, pero descoñecen a sorte que puido correr a rapaza. Lola acepta o ofrecemento de Colin para desprazarse ao outro extremo do país, á provincia de Tshopo, nun intento de investigar as razóns e as circunstancias da desaparición de Beatriz. Será esta viaxe a que cambie a perspectiva de vida da executiva e a aproxime máis se cabe á personalidade e valores da súa amiga.
Ao longo da novela se nos presentan tamén os “malos”, as multinacionais que buscan aproveitar todos os recursos dispoñibles coa fin da máxima rendibilidade. Gobernos corruptos, con funcionarios tamén corruptos, que pechan os ollos á barbarie no momento en que perciben regaliños monetarios, aínda que as desfeitas deixen toda a natureza arrasada, vida vexetal pero tamén animal e humana. A desprotección sufrida nestes paraísos de natureza está lonxe de solucionarse mentres as necesidades do primeiro mundo se solucionen coas riquezas do terceiro.
É sen dúbida unha novela de contrastes, a riqueza e a comodidade dos privilexiados contra a vida sinxela e elemental dos nativos; o respecto á natureza destes últimos contra a violación de todos os límites no caso dos empresarios explotadores dos recursos; o amor incondicional contra a distancia máis absoluta entre dous seres que se queren; a inocencia contra a vaidade. Só podemos definila como unha novela de aventuras, verde, ecolóxica, tenra e dura á vez, proposta de optimismo e esperanza na nosa especie e profundo respecto polo mundo animal tan descoñecido en definitiva.
O autor
Nacido en Madrid en 1958, é veterinario de profesión reconvertido a escritor de éxito na súa madurez. Gonzalo Giner deuse a coñecer dentro do mundo literario en 2004 con La cuarta alianza. Unha novela histórica con grandes doses de intriga que traballa as pisadas das enigmáticas sociedades secretas. O renome e o éxito chegaríalle en 2008 co libro El sanador de caballos, co que recrea os inicios da súa profesión de veterinario e gracias ao cal acadou tanto boas críticas como unha notable aceptación por parte dos lectores.
Giner plasmou nos seus libros a paixón que sente polos animais, adentrándose en distintos momentos da historia, como El jinete del silencio (2011), ambientada no Renacemento, ou en Pacto de lealtad (2014), onde se centra na Guerra Civil Española e no auxe do nazismo cunha inesquecible historia de amizade entre unha muller e o seu can. En 2017 volve á Idade Media plasma as construcións das grandes catedrais, en concreto das súas vidreiras, con Las ventanas del cielo. Nela a acción sae dos talleres e se expande a través dunha aventura entre destinos tan dispares como África, Terranova e Burgos.
Estas novelas sinaladas de Gonzalo Giner pódense atopar nas Bibliotecas Municipais da Coruña; a través dos enlaces nos títulos formúlanse as consultas sobre a súa dispoñibilidade para o préstamo. Nós imos continuar coas lecturas, recollemos recomendacións e esperamos que as nosas tamén sexan ben recibidas 😉
El encaje roto (Emilia Pardo Bazán) e Senlleiras (Antía Yáñez) para celebrar o 25N
Durante as últimas semanas, nos clubs de lectura das bibliotecas de Monte Alto e Estudos Locais puidemos ler dúas das obras recomendadas na guía de lectura #Tidecides: El encaje roto, de Emilia Pardo Bazán, e Senlleiras, de Antía Yáñez.
El encaje roto, Emilia Pardo Bazán
El encaje roto é unha escolma de relatos da coruñesa onde o fío condutor é a violencia contra as mulleres en todas as súas formas: de pais a fillas, de prometidos a prometidas, de marido a muller, desde a propia sociedade… Foi unha lectura que impactou moito ás lectoras e lectores, xa que non coñecían esa vertente feminista e reivindicativa de Pardo Bazán. Dixeron dela:
La violencia, venga de donde venga, es lo peor del ser humano. Pero cuando es de padres a hijas/os es una aberración. Al leer este libro pensé que seguimos igual que en tiempos de doña Emilia Pardo Bazán. Sólo hay que mirar lo que ocurre a nuestro alrededor.
Marta López Castro, asistente ao club de lectura de Monte Alto.
Mientras que la cultura albergue, una enseñanza privilegiada masculina, la mujer seguira siendo “carnada” de esta.
Elena Seisdedos, asistente ao club de lectura de Monte Alto.
O libro deu pé para a reflexión sobre a forma en que se ensinan os clásicos da literatura na escola, xa que nunca nos falaron do feminismo de Pardo Bazán, unha adiantada que en 1909 xa escribira un relato titulado, precisamente, La feminista. Ademais, tamén puidemos debater sobre se, tal e como se afirma ultimamente, as novas xeracións veñen máis machistas que antano. Aquí podedes descargar e ler o “I Informe Jóvenes y Género. La (in)consciencia de equidad de la población joven en España”, realizado polo Centro Reina Sofía sobre Adolescencia y Juventud de Fad, Banco Santander e Telefónica. Nel aparecen cifras como que o 56% das persas novas, sobre todo varóns, resístense a recoñecer a desigualdade, fronte a un 44% que se amosa militante fronte ao machismo (extracto de La Vanguardia).
Senlleiras, Antía Yáñez
A pesar do visto ata agora, a experiencia da autora de Senlleiras é outra. Nas súas visitas polos centros de ensinanza galegos grazas á súa obra, atopa que as novas xeracións están moito máis concienciadas hoxe en día sobre esta problemática que hai anos. Quizais a cuestión sexa que aínda non se fai todo o fincapé necesario na violencia psicolóxica, centrándonos case sempre na física, visible a simple vista. Ademais, as novas tecnoloxías fixeron agromar situacións machistas que antes non existían e das que aínda non se falou o suficiente.
En Senlleiras conflúe a vida de dúas mulleres de dúas épocas moi diferentes, Alana, comezos do s. XX, e Alda, influencer. Ambas son vítimas da violencia machista, e ao longo do libro podemos observar como esta se desenvolve, sen esquecer ese punto de misterio que é común na obra da autora burelá.
Pero, quen mellor que os e as asistentes aos clubs de lectura para falarnos deste libro?:
Compré Senlleiras este pasado Agosto en la feria del libro recomendado por el librero de la caseta, ya le había comprado en ediciones anteriores y siempre acertó al aconsejarme. Con Senlleiras dijo “é de unha autora nova”. Compré y leí el libro sin saber que conocía a la autora. Meses más tarde, Antía nos habló de su libro y quedé sorprendida por cómo una mujer tan joven,describe con tanto acierto (tristemente) el maltrato. Cómo puede ser que dos vidas del pasado y del presente tengan tanta semejanza. Las historias son bonitas a pesar de la dureza, el amor, la ignorancia, el clasismo, todos muy bien reflejados. Es muy gratificante reconocer nuestra Coruña en estas páginas y a la vez asombrarse por esos hechos desconocidos para muchas coruñesas como yo. Senlleiras es un libro ágil, ameno y que te deja un amargo sabor cuando lo terminas, quizás por el tema tratado y por la reflexión que se hace, “que poco hemos avanzado”, quizás por la pena de terminar un libro que te ha encantado.
Ángeles Massa, asistente ao club de lectura de Estudos Locais.
Senlleiras é una novela intensa, valente, e reivindicativa. Nembargantes, amena e de lectura fácil.
Marcial Fraga, asistente ao club de lectura de Estudos Locais.
Es una novela ágil y fácil de leer, hecho que contribuye a que su lectura se haga, a veces, compulsiva.
Asun Vivanco, asistente ao club de lectura de Estudos Locais.
Aunque el hilo conductor es la violencia de género pone de manifiesto muchas experiencias y emociones de los personajes tan bien definidos: los silencios, la soledad, los secretos, la amistad, las diferencias de clases, el amor por la naturaleza, la frialdad en algunas relaciones… Y todo dentro de un marco especial: Galicia.
Entrelaza perfectamente realidad con ficción; siglo XX con siglo XXI. Cada pieza encaja perfectamente en su lugar y pone en marcha un relato- puzle misterioso extraordinario.
Es una novela que precisó de mucha investigación y trabajo. Un lenguaje rico y perfecto, respetando el gallego de cada época.
Se la recomiendo a todo el mundo, lo pasas bien y a veces, mal. Te hace pensar.
Na obra tamén se intenta rescatar do esquecemento figuras feministas importantes da nosa historia coma a de Corona González, muller da que case nada se sabe máis alá dos artigos que escribiu para Céltiga ou A Nosa Terra, entre outros. Nesta última escribe sobre dous temas predominantes: a emigración e saudade de Galicia e a necesidade de educación das mulleres. Ademais, cabe salientar que na época eran moi poucas as mulleres que escribían en xornais e revistas, non digamos xa se o facían en galego. A teoría máis estendida era a de que Corona González fora a viúva de Ramón González, tal e como se afirma no libro, escrito no 2017. Non obstante, no ano 2018 o blog Biosbardia fálanos de que en realidade existiron dúas Coronzas González coetáneas, Corona González Estévez (xornalista) e Corona González Santos (viúva de Ramón González).
Corona González Estévez, foto de Aurelio Blanco Trincado en Somos Comarca
Corona González Santos e Ramón González. Colección particular, sacado de Corona González Santos e Ramón González: un matrimonio de mecenas, de Celia Castro.
Pero, igual que había persoas que defendían a educación e a cultura das mulleres nesa época, tamén había outras que avogaban por todo o contrario. É o caso de Nóvoa Santos, cuxo nome leva unha rúa da Coruña. Foi un afamado médico galego, renovador da patoloxía xeral do país grazas ao seu libro Manual de patología general. Porén, e a pesar da súa ideoloxía progresista, formou parte do conxunto de médicos positivistas que defendían posicións antifeministas “con base científica”, publicando obras como La Indigencia espiritual del sexo feminino. Las pruebas anatómicas, fisiológicas y psicológicas de la pobreza mental de la mujer. Su explicación biológica (1908), que podedes consultar aquí na súa totalidade, e La mujer, nuestro sexto sentido y otros esbozos (1929). En ambas pretende xustificar con razóns biolóxicas a inferioridade da muller. Non foi o único: persoeiros como José Gómez Ocaña ou Gregorio Marañón tamén defenderon estes postulados. Ademais, foi elixido deputado na II República pola Federación Republicana Gallega, chegando a defender nas Cortes que non debía concedérselle o voto á muller nos seguintes termos:
¿Por qué hemos de conceder a la mujer los mismos títulos y los mismos derechos políticos que al hombre? ¿Son por ventura ecuación? ¿Son organismos igualmente capacitados? (…) La mujer es toda pasión, toda figura de emoción, es todo sensibilidad; no es, en cambio, reflexión, no es espíritu crítico, no es ponderación. (…) Es posible o seguro que hoy la mujer española, lo mismo la mujer campesina que la mujer urbana, está bajo la presión de las Instituciones religiosas; (…) Y yo pregunto: ¿Cuál sería el destino de la República si en un futuro próximo, muy próximo, hubiésemos de conceder el voto a las mujeres? Seguramente una reversión, un salto atrás. Y es que a la mujer no la domina la reflexión y el espíritu crítico; la mujer se deja llevar siempre de la emoción, de todo aquello que habla a sus sentimientos, pero en poca escala en una mínima escala de la verdadera reflexión crítica. Por eso y creo que, en cierto modo, no le faltaba razón a mi amigo D. Basilio Alvarez al afirmar que se haría del histerismo ley. El histerismo no es una enfermedad, es la propia estructura de la mujer; la mujer es eso: histerismo y por ello es voluble, versátil, es sensibilidad de espíritu y emoción. Esto es la mujer. Y yo pregunto: ¿en qué despeñadero nos hubiéramos metido si en un momento próximo hubiéramos concedido el voto a la mujer? (…) ¿Nos sumergiríamos en el nuevo régimen electoral, expuestos los hombres a ser gobernados en un nuevo régimen matriarcal, tras del cual habría de estar siempre expectante la Iglesia católica española?
Discurso de Nóvoa Santos no debate sobre o voto feminino en España. Extraído de Wikipedia.
Non obstante, no seu equipo médico traballou con mulleres coma Elisa e Jimena Fernández de la Vega e mesmo fomentou as súas carreiras científicas, polo que a súa misoxinia é canto menos incoherente.
Afortunadamente, o movemento feminista e a loita contra a violencia machista experimentou un gran avance nos últimos anos, aínda que queda moito por facer.
Para María Jesús, asistente ao club de lectura de Monte Alto, estes dous libros son:
Una muestra de lo que puede causar el afán de dominar a otra persona hasta anularla como ser humano y los recursos que aún hoy la sociedad le brinda para seguir haciendo
María Jesús Carril.
Desde os clubs de lectura de Monte Alto e Estudos Locais, o noso desexo é que o 25N deixe de celebrarse pronto, pois isto significaría a erradicación total da violencia contras as mulleres do mundo.
