Category Archives: Xeral
Un caballero en Moscú de Amor Towles
O pasado mes de febreiro, no club de lectura Sagrada Familia dedicamos as nosas lecturas a esta novela, por non dicir “novelón”.
Trátase dunha novela actual que preserva asombrosamente o corte clásico dos grandes autores rusos de finais do s. XIX e principios do s. XX. Unha novela para deleitarse coa lectura, que axuda a calmar os ánimos pero non por unha narración lenta senón porque nos devolve ao ritmo de vida doutra época. Achéganos á mellor versión dos tempos pasados sen deixar de presentar tamén os seus lados escuros, e máis dada a localización onde se desenvolve a historia.
Alexandr Ilych Rostov, un conde ruso, encantador, intelixente e elegante, é condenado a morte polos bolxeviques en 1922. O comité revolucionario non sabe ben que facer con el, e grazas a un poema subversivo escrito dez anos antes, elude o seu tráxico final. Por ese inusitado xiro do destino remata condenado a arresto domiciliario, no luxoso hotel Metropol de Moscova.
Desenvolve a vida do Conde desde que sae escoltado pola porta do Kremlin e o confinan no hotel, un clásico da cidade, situado a poucos quilómetros da sede do goberno, e onde é un cliente asiduo. Alí permanecerá como unha reliquia viva, dunha época desaparecida de águias bicéfalas, duelos, bailes, … observará o paso do tempo, a descoloración do seu mundo e vendo os cambios dos costumes, cunha inxenuidade chea de inxenio. Esa é unha das singularidades desta novela, que a converte nunha das máis entrañables, simpáticas, orixinais e sorprendentes dos últimos tempos.
O noso protagonista pasa de vivir nunha suite a apousentarse nun faiado, ata 1954, cando dous axentes do KGB van buscalo. Neste tempo Rostov, acomódase á súa nova situación e a sobrevivir, sen perder os modais, a súa exquisita educación e os seus principios. Sen profesión coñecida, ata ese momento dedicouse con paixón aos praceres da lectura e da boa mesa, pero fai gala dunha gran capacidade de adaptación da que moi poucos seriamos quen.
Durante este confinamento sucédense varios acontecementos históricos para o país: a caída de Bujarin, o ascenso de Stalin, a fame negra de Ucraína, a revolución proletaria e todos aqueles que se desenvolven a principios do século XX.
A novela é un bosquexo de como era a situación da poboación rusa no momento do derrocamento do réxime zarista imperial pola revolución bolxevique, un movemento que xurdiu da unión de obreiros, campesiños e soldados, e orixinou unha guerra civil na que morreu moita xente. Este cambio político motivou que moitos perderan terras, propiedades, se exiliase e incluso fose condenada polo novo réxime polos motivos máis inusuais. Pero o autor realiza unha mostra da crúa realidade cunha gran dose de dozura e tenrura que enfatiza a humanidade que dificilmente se perde aínda na máis profunda das adversidades.
O conde concéntrase nos asuntos prácticos sen deixar de reler aos seus básicos, Robinson Crusoe, Anna Karenina, Tolstoi, Gógol, Montaigne , Pushkin e Dostoiesvski.
Establece lazos afectivos con algúns dos personaxes que traballan no hotel, nunha aparencia de normalidade. Adquire responsabilidades chegando incluso a criar a unha nena, Sofía, que lle é confiada pola súa nai (Nina) ata que medra e se converte nunha gran pianista.
O final feliz está asegurado, como non podía ser doutro xeito, pero a forma de rematar a novela temos que deixala en incógnito para permitir aos lectores e lectoras degustar a novela completa e o seu estupendo final.
Esta novela gustou moito no club de lectura Sagrada Familia, é enxeñosa, poética e xenerosa. Cun argumento orixinal que permite coñecer a cultura rusa e a súa sociedade. Está moi ben escrita, tece con moito coidado as relacións humanas que xorden neses momentos de crise. É tenra, un libro cunha lectura que relaxa, fai rir ás veces e dunha gran beleza polas súas descricións. O final, inesperado e feliz, gustou moito ás nosas lectoras do club. Un dos mellores éxitos deste curso de lecturas.
O autor, Amor Towles
Naceu en Boston en 1964 e nos primeiros anos da súa vida estivo apartado da literatura. Con 25 anos trasládase a Nova York, e xunto cun amigo crea unha empresa de investimentos, que mantivo durante dúas décadas.
Bowles escribe a súa primeira novela, “Normas de Cortesía”, un ano antes de deixar o mundo das finanzas. Esta ópera prima é unha homenaxe á Nova York dos anos 30, na que os porteiros, edificios maxestosos, concertos de jazz,… eran habituais. Conta a historia dunha rapaza con avaricia que tenta sobrevivir no medio das tentacións e dos perigos da cidade.
Logo xermina “Un caballero en Moscú” cando, polo seu cargo de executivo, ten que facer moitas viaxes parando sempre nos mesmos hoteis, e comprobando que sempre se atopaba coa mesma xente. E escolle Rusia, porque é un grande admirador e coñecedor da súa historia e literatura e porque alí, na época dos zares, levábanse a cabo arrestos domiciliarios con frecuencia. Un bo exemplo foi o de Pushkin en Peskov.
Esta segunda obra tivo unha grande acollida e foi recoñecido como o libro máis vendido por “The Times” e “Sunday Times”. Ámbalas dúas se atopan dispoñibles para os lectores nas Bibliotecas Municipais da Coruña.
Hai que engadir que xa están comprados os dereitos para filmala e xa se coñece que será Kenneth Branagh o actor encargado de poñer corpo ao noso conde Rostov. Será nunha serie producida pola Entertainment One e dirixida por Tom Harper, pero aínda descoñecemos a data prevista para a súa estrea. De seguro estaremos expectantes para non perder detalle desta versión cinematográfica do grande “Un caballero en Moscú”.
María na busca da liña do horizonte, Esther López Castro
Nestes días de confinamento non vén mal rememorar todos eses bos momentos pasados nos clubs de lectura das bibliotecas coruñesas. Ademais, cómpre lembrar tamén que o préstamo de ebooks segue dispoñible e que as horas a carón dun bo libro non son nunca tempo en balde. Aproveitemos para ler!
Hoxe queremos falar da marabillosa xornada que Esther López Castro, asistente ao club de lectura da biblioteca de Estudos Locais, pero tamén escritora, nos fixo pasar. Co seu libro María na busca da liña do horizonte, Esther deleitounos o mércores 4 de marzo cunha aventura que os e as asistentes ao club chegaron a comparar con La Sirenita ou as películas de Disney, pola viveza e colorido das súas palabras.
Esther naceu en Betanzos, vila moi presente na súa vida e nos seus textos. Aí é onde vive María, a protagonista desta historia, e o lugar ao que a escritora dedica moitos dos seus poemas, publicados, entre outros, no libro das festas que anualmente saca do prelo o concello.
Cando casou marchou vivir á Coruña. Ten os estudos básicos, pero iso nunca foi un impedimento para que as súas ganas de aprender e de entender o mundo por medio das súas reflexións se visen plasmadas na fermosura dos seus textos.
Comezou a escribir a unha idade que moitas persoas coidarían tardía e, nun principio, como mera reflexión persoal e impelida pola necesidade de reordenar o seu mundo interior, pero iso non evitou que a xente ao seu redor a animase a compartir os seus escritos, vista a súa calidade. E iso fixo. Autopublicouse e vendeu dúas edicións enteiras, e ademais fíxonos desfrutar dun serán moi agradable na biblioteca de Estudos Locais no que, ademais, recitou poesía e cantou, xa que pertence á Coral do Sporting Club Casino de A Coruña.
Aquí vos deixamos con ela, porque ben merece a pela escoitala. Grazas, Esther!
O onte e o hoxe de Balmis: Balmis,todo por un virus
Nestes días nos que a nosa forma de vivir mudou tan de súpeto é normal que nos sintamos algo perdidas. Pero se de algo serve a Historia é para lembrarnos que cousas parecidas xa aconteceron noutros momentos e lugares. tamén a Socioloxía, permítenos saber cómo reaccionaron os habitantes daquelas épocas, neses momentos.
Sen dúbida, nós formaremos parte da Historia.
Estes días temos nas nosas rúas unha operación militar en marcha, moi importante: Operación Balmis. De seguro, que escoitáchedes este nome. Trátase dun operativo millitar que ten como misión principal facerlle frente ó Coronavirus.
Hoxe vamos tratar de achegarvos a historia dese nome, o contexto e o motivo, que por certo está moi relacionado coa nosa cidade.
Ano 1803, está a piques de comezar unha das expedicións máis importantes da nosa historia. A primeira expedición filantrópica pagada polo Reino de España, a “Real Expedición Filantrópica de la Vacuna”.
Esta expedición foi liderada polo médico militar Francisco Javier Balmis co fin de levar a vacina da varíola ós territorios do imperio español en América e Filipinas (1803-1806). O propósito era acabar coa alta mortandade infantil que o virus estaba causando neses territorios. Balmis contou co apoio económico da coroa, que tiña interés propios, xa que a propia filla de Carlos IV, a infanta María Teresa, finou a causa de esta enfermidade.
Balmis, non realizou esta fazaña él so, o acompañaron o catalán José Salvany e por suposto a tan esquecida Isabel Zendal que foi a primeira enfermeira recoñecida en misión internacional e a única muller que formou parte desta expedición.
Así, o 30 de novembro de 1803 partiu o navío chamado María Pita con 37 persoas dende o porto da Coruña. Destas 37 persoas, 22 eran nenos, orfos procedentes de Madrid, A Coruña e Santiago, de entre 3 e 9 anos, entre eles tamén iba o propio fillo de Isabel Zendal: Benito Vélez de 9 anos. A forma de facer chegar a vacina foi sinxela, pero supoñemos que moi dura para os pequenos: foron inoculados sucesivamente ó longo da viaxe para manter vivo o virus vacunal. Tratábase de elaborar unha “cadea humana”.
Grabado de Francisco Perez
Os resultados da expedición foron un éxito, se ben hai que ter en conta que un dos nenos finou na viaxe e que ningún deles regresou a España. Foron moitas e diversas as traxectorias dos participantes nesta histórica expedición. Pero eso daría para outra entrada no blogue.
Esta expedición foi moi valorada no seu tempo e incluso o propio Jenner, inventor da vacina, ó coñecer a iniciativa dixo: “No me imagino que en los anales de la historia haya un ejemplo de filantropía tan noble y tan extenso como éste”.
Esta expedición que durou 3 anos foi probablemente o primeiro programa oficial de vacinación masiva realizado no mundo, pero tamén tiña, como é lóxico pensar, elementos políticos e formaba parte dun programa de goberno: era un intento do rei Carlos IV de levar os novos avances sanitarios ás súas colonias e controlar o territorio.
Estatua de Isabel Zendal na Coruña
Esta parte da historia foi recuperada por varios/as escritores, directores de cine, historiadores, así como pola nosa cidade que recentemente adicou unha rúa a Isabel Zendal.
Tamén, periodistas de renome como Antonio López están a facer unha magnífica laboura de investigación e difusión de este persoaxe e do seu papel tan importante nesta parte da Historia.
Na cidade a historia da Expedición Balmis está moi presente, como última anécdota relacionada con esta parte da historia e da nosa cidade, sabíades que na Domus temos o balcón dos nenos da varíola??
-
- Homenaxe ós 22 nenos particpantes na expedición Balmis, na Domus
Nas nosas bibliotecas podedes atopar diferentes materiais que profundizan neste tema. Aquí vos deixamos varios exemplos:
Non podemos deixar de facer mención ó último libro escrito por Antonio López: “Isabel Zendal Gómez en los Archivos de Galicia” que tamén tendes nas bibliotecas formato papel e que tendes dispoñible en formato dixital, na web do Parlamento de Galicia, moi apropiado para estes días de confinamento.
Esperamos que descubrirades algo da historia de eses homes, mulleres e nenos que tamén foron heroes no seu momento, que tamén salvaron vidas e tamén superaron moitas adversidades e momentos complicados semellantes ós que estamos a vivir nós.
Saúde e vémonos pronto nas Bibliotecas pero polo de agora lembra:
#EUQUEDONACASA
Sin noticias de Gurb, Eduardo Mendoza
No club de lectura de Monte Alto tivemos a oportunidade de ler un dos escritores máis coñecidos e internacionais das letras españolas: Eduardo Mendoza.
Eduardo Mendoza. Imaxe de Wikipedia ()
Eduardo Mendoza naceu en Barcelona en 1943. Tras licenciarse en dereito en 1965 pola Universidade Autónoma de Barcelona, viaxa por Europa e consegue unha beca en Londres para estudar socioloxía. Ao seu regreso en 1967, exerce a avogacía ata que en 1973 marcha a Nova York como tradutor da ONU.
É alí, nos Estados Unidos, onde publica en 1975 a súa primeira novela, La verdad sobre el caso Savolta (libro varias veces incluído como lectura obrigatoria na antiga selectividade galega). O título orixinal era Los soldados de Cataluña, que tivo que cambiar por mor da censura franquista. Este libro lánzao á fama, e é considerado por moitos como a obra precursora do cambio que daría a sociedade española e como a primeira novela da transición democrática.
Non obstante, Mendoza é coñecido tamén polo humor das súas composicións. El misterio de la cripta embrujada (1979) dá inicio ás obras que revelan esta faceta do autor, que terá continuación en El laberinto de las aceitunas (1982), La aventura del tocador de señoras (2001) e El enredo de la bolsa y la vida (2012).
En 1983 Eduardo Mendoza regresa a Barcelona, pero segue a gañarse a vida facendo traduccón simultánea en organismos internacionais. En 1986 publica La ciudad de los prodigios, novela na que amosa a evolución social e urbana de Barcelona entre as dúas exposicións universais de 1888 e 1929. Esta novela está considerada pola crítica literaria como a súa obra cumio, obtendo varios premios e sendo adaptada ao cine en 1999.
En 1990 comeza a publicar no xornal El País unha historia por entregas dun extraterrestre que aterra na Barcelona previa aos Xogos Olímpicos de 1992, que se convertirá en libro un ano despois, Sin noticias de Gurb, onde volve facer gala do seu hilarante humor.
As súas novelas superan a decena e tamén cultivou outros xéneros coma o relato, o ensaio ou o teatro.
Tú no sabes quién era Franco, con él no había libertades ni justicia social, pero daba gusto ver la televisión
Eduardo Mendoza
Aínda que non todos os e as asistentes ao club comparten o particular humor deste autor, o libro escollido, Sin noticias de Gurb, deu para unha sesión moi activa, onde puidemos debater e falar de moitos temas que aparecen na novela, entre eles:
-
Humor negro para criticar a sociedade, tratando temas coma a diferenza de clases, o machismo, o amor ou mesmo os tópicos dos pobos de España (retranca catalá?).
Porque los catalanes siempre hablan de lo mismo, es decir, de trabajo… No hay en la Tierra gente más aficionada al trabajo que los catalanes. Si supieran hacer algo, serían los amos del mundo.
Sin noticias de Gurb, Eduardo Mendoza
-
Uso da repetición, a hipérbole e o absurdo para crear ese humor.
15.02. Me caigo en una zanja abierta por la Compañía Hidroeléctrica de Cataluña.
15. 03. Me caigo en una zanja abierta por la Compañía de Aguas de Barcelona.
15. 04. Me caigo en una zanja abierta por la Compañía Telefónica Nacional.
15. 05. Me caigo en una zanja abierta por la asociación de vecinos de la calle Córcega.
Sin noticias de Gurb, Eduardo Mendoza
-
O éxito inesperado da novela por parte do autor, que el mesmo explica no prólogo desta edición conmemorativa.
Pasamos unha tarde moi entretida grazas aos avatares do pobre Gurb.
Besta do seu sangue, de Emma Pedreira, e visita da autora
O pasado mes, no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais tivemos a sorte de contar coa visita da escritora Emma Pedreira.
Emma Pedreira Lombardía naceu na Coruña en 1978, onde segue vivindo. Licenciada en Filoloxía Hispánica, é unha artista multidisciplinar á que encadran na Xeración dos 90, aínda que a súa obra transcende todas as etiquetas.
O seu primeiro libro foi Diario bautismal dunha anarquista morta (1999), que acadara o ano anterior o Premio de Poesía Johán Carballeira. Desde ese intre case non houbo ano en que non publicase unha ou varias obras, tanto de poesía coma de narrativa.
Os seus últimos éxitos foron o Premio Xerais en 2018 con Besta do seu sangue, o Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño no 2018 por As voces ágrafas e o Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil 2019 con Os corpos invisibles.
Todas as súas obras acadan sempre o aplauso da crítica: de feito, en 2018 recibiu por Bibliópatas e fobólogos o Premio da Crítica de narrativa galega, outorgado pola Asociación Española de Críticos Literarios.
Non obstante, o traballo de Emma Pedreira no eido artístico non se circunscribe só aos libros: é pioneira nos mouthcollages/skincollages, que colga a miúdo no seu muro de Facebook.
Tamén elaborou mostras-exposicións coma a de O fotógrafo, na que conxuga as antigas fotografías de seu avó, poemas e colaxes. Ademais, formou parte da Plataforma de Crítica Literaria Feminista A Sega entre e os seus compañeiros e compañeiras dedicáronlle documentais (Emma Pedreira: o des-en-freo) e fanzines (Emma Pedreira: fanzine dunha persoa renacentista).
No club de lectura puidemos ler Besta do seu sangue., da que a crítica dixo:
Nesta obra faise unha revisión de xénero da figura e mito de Blanco Romasanta, coñecido tamén coma O sacauntos. Era Manuel ou Manuela? Ademais, tendo en conta que xa se escribiu moito sobre este tema, tivemos a oportunidade de debater sobre o feito de que nos interese algo do que xa se dixo tanto, pero ao parecer, non todo.
Non é a primeira vez que a autora reinterpreta mitos e/ou historias clásicas, sobre todo os contos de fadas, coma no Libro das mentiras.
Encontro na biblioteca de Estudos Locais do club de lectura con Emma Pedreira
Ademais, puidemos trasladarlle todas as nosas dúbidas á autora, tanto desta como doutras obras, pois tivo a xentileza de acompañarnos nunha sesión do club. Moitas grazas, Emma Pedreira!
Resistencia, de Rosa Aneiros
Nas pasadas sesión do club de lectura da biblioteca de Monte Alto tivemos a ocasión de ler Resistencia, de Rosa Aneiros.
Rosa Aneiros naceu en Valdoviño en 1976. É xornalista e traballa no Consello da Cultura Galega. Colabora habitualmente en distintos medios de comunicación.
Imaxe sacada da Galipedia (Santos Díez e Eduardo Castro Bal)
Ten unha longa traxectoria literaria iniciada en 1999 coa publicación da súa primeira novela, Eu de maior quero ser. Seguírona outras moitas entre as que destacan Resistencia (Xerais 2003), Premio Arcebispo Xoán de San Clemente 2004; Ás de bolboreta (Xerais 2009), Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil, Premio Fervenzas Literarias ao Mellor libro xuvenil 2009 e Premio The White Ravens (Internationale Jugend Bibliothek) 2010; ou Sol de Inverno (Xerais 2009), Premio Xerais de Novela e Premio Fervenzas Literarias á Mellor portada de adultos 2009.
Rosa Aneiros escribe para todos os públicos. Nos últimos anos gañou o Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade 2018 coa novela Tres bichicomas, dúas illas e unha serea, que acaba de ver a luz este mes de febreiro de 2020, e o Premio Merlín de Literatura Infantil 2019 co libro Xelís, o guieiro das botellas de mar.
Na novela que lemos, Resistencia, navegamos pola historia de Portugal a través dos seus personaxes, como Dinís e Filipa, que viviron no século XX durante as ditaduras de Salazar e Marcelo Caetano. Tal e como din na páxina da editorial:
Para os protagonistas a militancia política non foi unha opción senón unha esixencia e tiveron que pelexar contra a miseria e contra os seus propios sentimentos. E loitaron desesperadamente coa única arma da que dispuñan: a resistencia. Resistencia é unha novela de amores afastados na que todo o move o amor, que case sempre nace inocente e que axiña se vai tornando complexo é difícil. Unha novela memorable que se move entre a exaltación da resistencia política exercida por algúns personaxes e o amor entendido como algo cruel que converte as persoas en escravas.
Entre outras cousas, puidemos comparar a situación de Portugal coa de España da época.
DITADURA FRANQUISTA (1939-1975)
-
Golpe militar frustrado en 1936 que deu paso a unha guerra civil.
-
O comunismo era o inimigo. Nacionalcatolicismo.
-
Morre Franco, morre a ditadura.
-
A fin: a Transición.
DITADURA SALAZARISTA / ESTADO NOVO (1926-1974)
-
Golpe militar exitoso en 1926. Salazar non é 1º ministro ata 1932.
-
O comunismo era o inimigo. Separación Igrexa-Estado (existe o divorcio).
-
En 1968 é substituído por Caetano.
-
A fin: a revolución dos caraveis.
Tamén tivemos a oportunidade de falar do amor e das mulleres da novela.
-
A política e o amor como sentido da vida. Paga a pena?
-
As mulleres da novela, sufridoras natas.
-
Os personaxes secundarios e a súa riqueza.
-
O amor romántico. Existe?
Dinís sentía que aturaba por Filipa como razón de futuro, como luz que o guiaba e (…) tivo medo da obsesión que o embargaba. Foi consciente entón de que nos últimos anos aferrárase a Filipa como motivo de erguerse e deitarse e pensou (…) se ela era o mundo enteiro, se pagaba a pena que a vida quedase reducida ó azul dos seus ollos tan afastados no tempo e na distancia.
Sen dúbida, unha novela dura pero necesaria.
La tetería del oso malayo (David Rubín) e Las hijas del César (Pablo Núñez)
Durante os pasados meses, dous dos libros que limos no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais foron La tetería del oso malayo, do galego David Rubín, e Las hijas del César, do tamén galego Pablo Núñez.
LA TETERÍA DEL OSO MALAYO
David Rubín naceu en Ourense en 1977. Estudou Deseño Gráfico e na actualidade traballa no eido do cómic, a animación e a ilustración.
Coa súa primeira obra longa, El circo del desaliento (Astiberri, 2005), foi nominado como autor revelación no Salón Internacional del Cómic de Barcelona de 2006. Neste libro aparece Onde ninguén pode chegar (editado en galego, castelán, italiano e francés), Premio “Castelao” de Banda Deseñada 2005 concedido pola Deputación da Coruña. María Lado, poeta galega, participou tamén no tomo poñendo texto a unha das súas historias curtas.
En 2006 publicou La tetería del oso malayo (Astiberri, 2006), que tamén veu a luz en Francia, Italia e a República Checa. Grazas a esta obra foi nominado en catro categorías no Salón Internacional del Cómic de Barcelona 2007, obtendo o galardón a autor revelación. Tamén foi finalista do I Premio Nacional del Cómic.
Outros traballos a destacar del, xa que a súa obra é cuantiosa, son os dous volumes de El Héroe (Astiberri, 2011 e 2012), traducidos ao italiano e ao francés; a adaptación de obras da literatura clásica como Romeo & Julieta (SM, 2008. Guión de Ricardo Gómez Gil) ou El monte de las ánimas (SM, 2009. Guión propio); a participación na revista en galego Golfiño, distribuída con La Voz de Galicia; e mesmo a realización do cómic Uxío Novoneyra: A voz herdada (2010) distribuído pola Xunta de Galicia en homenaxe ao escritor do Courel.
No ano 2018 foi nominado a 4 premios Eisner, os Oscar do mundo do cómic: Mellor Serie Regular (Black Hammer), Mellor Adaptación (Beowulf), Mellor Debuxante e Mellor Colorista.
La tetería del oso malayo recopila diferentes historietas publicadas polo autor na desaparecida revista Dos Veces Breve, entre outras inéditas. A obra está distribuída en:
-
Prólogos
-
...comienza a girar. Autobiográfico? Autorretrato? Referencias a clásicos como Prometeo ou Sigfrido.
-
01: detrás de la barra (DVB 3, redebuxado). Por que un oso malayo? Por que unha tetería?
-
02: la luciérnaga (DVB 4, redebuxado e ampliado). Historias de desamores típicas? Transmitir sons con debuxos.
-
03: antón en llamas (Inédita). O autor engánanos? Violencia machista.
-
04: gira la llave (DVB 5, retocado). Brancos e negros. Onde quedan os grises? Ás veces, a solución é tan obvia que non a vemos diante das narices.
Tuvimos que quitarnos las mallas para sentirnos por fin como verdaderos idiotas. Como payasos tras la función.
-
05: órdenes (DVB 7, retocado). Historias antibélicas. O ser humano é malo por natureza?
-
06: chaleco antibalas para una niña (DVB 8, retocado). Abuso sexual muller-home. Como educamos as futuras xeracións? Medo constante.
-
07: patatas (Premio “Na Vangarda” da Xunta de Galicia 2005, traducido e retocado). Hai esperanza? As patacas na cultura galega.
-
08: las cosas que terminan por romperse (Inédita). O amor dura para sempre? Todas as cousas rompen? Prostitución.
-
clientes asiduos (algo más que un dramatis personae)
-
…se detiene.
Aínda que os e as asistentas ao club non estaban familiarizadas coa lectura de banda deseñada/tebeo/cómic/novela gráfica/historia gráfica (os termos deron para un bo debate), foi unha iniciación ao xénero inmellorable.
LAS HIJAS DEL CÉSAR
Imaxe sacada da páxina web do autor
Pablo Núñez naceu en Lugo no ano 1973 e é funcionario da Xunta de Galicia, onde exerceu diversos postos nas Consellarías de Educación e Ordenación Universitaria ou Medio Rural, entre outras.
Las hijas del César foi a súa primeira novela, coa que quedou entre os finalista do Premio Planeta de Novela 2006 e na que se pode apreciar o gran amor que ten pola súa cidade e a súa historia. Grazas a unha promesa feita na Feira do Libro da Coruña (que a cidade herculina sería escenario e protagonista dunha das súas obras), naceu Juego de Reinas (Edhasa, 2017), na que volve retomar o mundo celta.
A súa segunda novela, Ladrones de historia (Alrevès), está ambientada na Guerra Civil española e no espolio artístico sufrido polo país aproveitando o conflito bélico.
Entre os premios que acadou destacan o Premio Nacional Begonte de Periodismo (2010) ou o accésit no Premio de Poesía Concello de Paradela (2011).
Colaborou con diversos medios de comunicación: El Progreso, La Voz de Galicia, Cadena SER, Galicia Digital… e tamén participou en numerosas publicacións e obras colectivas.
A novela deu pé a unha animada conversa sobre o uso dos anacronismos nas novelas históricas, sobre o pouco explotada que están algunhas partes da nosa historia (entre elas, o pasado romano de Lugo) ou sobre o mito (ou non) dos celtas en Galicia.
Tea Rooms, de Luisa Carnés
Durante as pasadas sesións do club de lectura de Monte Alto prestamos especial atención ás obras de escritoras, moitas veces invisibilizadas por mor do seu sexo, coma foi o caso de Luisa Carnés.
Luisa Carnés naceu en Madrid en 1905 no seo dunha familia moi humilde, feito que definiría a súa obra. Sendo a maior de seis, tivo que abandonar a escola con 11 anos e comezar a traballar. Foi autodidacta e buscou na literatura refuxio á miseria do seu arredor. Comezou lendo folletíns e novelas baratas e pouco a pouco chegou a autores coma Cervantes ou os rusos Dostoievski e Tolstói, referentes para ela.
Imaxe de Luisa Carnés como portada do seu libro Trece Cuentos
De 1926 a 1929 aparecen na prensa os seus primeiros catro contos, algo pouco común para persoas alleas ao mundo da cultura. En 1928 publica a súa primeira obra, Peregrinos de Calvario, que recibe moi boas críticas (chegan a dicir dela que é «posiblemente la mejor narradora del 27»). En 1930 aparece a segunda, Natacha, que colleita iguais éxitos. Nesa época comeza a traballar na CIAP (Compañía Iberoamericana
de Publicaciones), onde coñece o seu primeiro marido e pai do seu único fillo.
No verán de 1931, a CIAP pecha e Luisa emigra a Alxeciras coa familia do seu home, na espera de mellorar a súa situación económica. Nunca deixa de escribir, pero terá que compaxinalo con outros traballos. En 1932 regresa a Madrid, xa separada, e comeza a traballar de camareira-dependenta nun céntrico local de hostalería, o que será o xerme do seu terceiro libro, Tea Rooms (Mujeres obreras), publicado en 1934. Grazas, de novo, á boa acollida recibida pola crítica, ábrenselle as portas dos xornais e comeza a traballar de xornalista de forma continuada, colaborando en medios como Estampa ou Crónica.
Foi militante do PCE e ao estalar a Guerra Civil escribiu artigos e obras de teatro defendendo a República. Finalmente, en 1939 remata exiliada en México, previo paso por Francia. Alí vive ata a súa morte prematura en marzo de 1964 nun accidente de coche, do que se salvan o seu segundo marido e o seu fillo.
A súa obra abrangue unha decena de novelas, uns sesenta contos, tres pezas de teatro e
centenares de crónicas.
A SOMBREIREIRA DAS SINSOMBREIRO
Nos últimos tempos, estase a facer un traballo de recuperación dos traballos das mulleres contemporáneas á coñecida como Generación del 27. Grazas sobre todo á labor da cineasta Tània Balló, nomes coma o de María Teresa León, Rosa Chacel, María Zambrano ou a galega Maruja Mallo comezan a soar con forza. Son coñecidas como Las sin sombrero por unha anécdota que a mesma Maruja Mallo conta:
Un día se nos ocurrió a Federico, a Dalí, a Margarita Manso y a mí quitarnos el sombrero porque decíamos que parecía que estábamos congestionando las ideas y, atravesando la Puerta del Sol, nos apedrearon llamándonos de todo.
Non obstante, Luisa Carnés é a esquecida entre as esquecidas, xa que a súa obra e memoria non foi rescatada co resto de mulleres desta xeración. Algo lóxico: mentres elas andaban na Porta do Sol, Luisa estaba traballando no taller de sombreiros de súa tía para sustentar a familia. Todo un paradoxo.
Na presentación de 13 cuentos, segundo libro de Luisa Carnés publicado por Hoja de Lata, a escritora Laura Freixas expuxo a posibilidade de que este conxunto de mulleres puidese ser denominado Grupo del 26, data de inauguración del Lyceum Club Femenino, en contraposición ao do 27, integramente masculino.
Reparando el olvido, foto de Wikimedia Commons
Luisa Carnés diferénciase do resto dos e das súas coetáneas porque era de clase social baixa e sen formación regrada. Se a isto se lle une o feito de nacer muller e que apoiou a República tras comezar a Guerra Civil, entón pódese explicar o porqué da súa invisibilización. Tal e como di Becerra Mayor, profesor de Literatura na Universidad de Lieja e artífice de que a editorial Hoja de Lata descubrise a Luisa Carnés:
Luisa Carnés ha sido triplemente olvidada: por comunista, por exiliada y por mujer.
En Tea Rooms o primeiro que chama a atención desta novela é que a pesar de ser escrita entre 1932 e 1933 a súa temática parece estar en plena vixencia. É unha novela de marcado carácter social e feminista (sen usarse apenas en España ese concepto naquela época) na que se plasma a vida das mulleres de clase baixa do Madrid dos anos 30. A autora procura o xurdimento dunha nova muller, tal e como di Antonio Plaza no epílogo: a que busca a emancipación a través do traballo, pero un traballo digno. Tal e como se pode ler no libro:
Pero también hay mujeres que se independizan, que viven de su propio esfuerzo, sin necesidad de “aguantar tíos”. Pero eso es en otro país, donde la cultura ha dado un paso de gigante; donde la mujer ha cesado de ser un instrumento de placer físico y de explotación; donde las universidades abren sus puertas a las obreras y a las campesinas más humildes. Aquí, las únicas que podrían emanciparse por la cultura son las hijas de los grandes propietarios (…); precisamente las únicas mujeres a quienes no les preocupa en absoluto la emancipación, porque nunca conocieron los zapatos torcidos ni el hambre”.
As protagonistas:
MATILDE: rapaza de familia de clase baixa que non quere pregarse ao que a sociedade manda para unha “muller decente”.
ANTONIA: a máis veterana. Cre que quen alza a voz é quen máis perde.
A ENCARGADA: non ten nome. Coqueta e insinuante cos clientes, cruel coas subordinadas.
LAURITA: afillada do dono.
PACA: beata encargada dos sándwichs.
FELISA: “alegre y frívola (…). Poca estatura y forma varonil. Pecho y caderas planos”.
ESPERANZA: a asistenta. “Sucia, huraña y soez”.
TRINI, PACA, MARTA, CLARA… Mulleres con personalidade propia e diferenciada.
Outros: Cañete, “El Ogro”, Paco, Pietro…
Luisa Carnés reivindica en toda a obra a emancipación das mulleres, sobre todo dos pais, maridos, patróns e confesores. Somos persoas de noso. Para iso, di, é esencial a cultura e a educación, pero como diría Virginia Wolf, necesitamos “un cuarto propio” (diñeiro). Carnés explícao así:
Aquí, las únicas que podrían emanciparse por la cultura son las hijas de los grandes propietarios, de los banqueros, de los mercaderes enriquecidos; precisamente a aquellas que no les preocupa la emancipación, porque nunca conocieron los zapatos torcidos ni el hambre, que engendra rebeldes.
En xeral, unha obra ben acollida polos e polas asistentes ao club de lectura de Monte Alto que lles serviu para coñecer unha descoñecida das letras hispánicas.
Voces de Chernóbil, de Svetlana Alexiévich
O pasado 14 de xaneiro debatemos arredor do libro Voces de Chernóbil, de Svetlana Alexiévich, no club de lectura de Monte Alto, que ten lugar un martes cada 15 días de 18 a 20 horas.
Os e as integrantes do club tiveron a oportunidade de coñecer máis en profundidade o accidente da central nuclear de Ucraína e as súas consecuencias da man da xente que as sufríu, da xente que vivía e, nalgúns casos, segue a vivir alí.
Voces de Chernóbil é unha obra da escritora e xornalista bielorrusa Svetlana Alexiévich, Premio Nobel de Literatura en 2015.
Nada en 1948 na Ucraína da Unión Soviética, a súa escrita responde a un xénero literario propio, denominado “novela de voces”. Son textos a medio camiño entre a literatura e o periodismo nos que usa a técnica do collage, a mestura de diferentes testemuños individuais cos que consegue achegar máis á substancia humana dos acontecementos. Para iso viaxou por toda a Unión Soviética e sufriu nas súas propias carnes tanto a persecución do réxime ruso polos seus primeiros libros sobre a guerra coma os efectos físicos da exposición radioactiva na zona de Chernóbil.
La paradoja es que nada de lo que escribe lo dice ella, es la voz de otros. El trabajo de Svetlana es despojar a los relatos registrados en las grabaciones de toda interferencia, hasta de la grabadora, y escucharlos como sonido, casi música. “Quiero que mis libros sean como partituras”.
Isabel Vericat –Svetlana Alexiévich o las voces de un coro polifónico (conlaa.com)-
La guerra no tiene rostro de mujer (1985) é o seu primeiro libro, no que, a partir de numerosas entrevistas, abordou o tema das mulleres rusas que participaron na II Guerra Mundial. En Últimos testigos. Los niños de la Segunda Guerra Mundial (1985) continúa a tratar o mesmo tema grazas ás entrevistas que fixo nos anos 80 aos rapaces e rapazas sobreviventes ao conflito bélico.
A súa obra componse, ademais dos xa citados, de Los muchachos de zinc. Voces soviéticas de la Guerra de Afganistán (1989); Cautivados por la muerte (1993), onde fala dos suicidios tras a caída do comunismo; Voces de Chernóbil. Crónica del futuro (1997); e o seu último libro, El fin del “Homo sovieticus” (2013), na que fai un retrato xeracional das persoas que viviron a caída do estado comunista soviético.
Enfrontada ao goberno e á censura do presidente de Belarús Alexander Lukashenko, abandonou o país no ano 2000 e estivo vivindo en París, Gotenburgo e Berlín. En 2011 puido regresar a Minsk. A súa obra está traducida a máis de 20 idiomas. É a primeira escritora de non ficción cun premio Nobel nun século e a décimo cuarta muller que o recibiu desde a súa creación en 1901.
El pasado se ha visto impotente ante Chernóbil; lo único que se ha salvado de nuestro saber es la sabiduría de que no sabemos.
Voces de Chernóbil, Svetlana Alexiévich (páx. 55, Debolsillo 2014)
Entre os temas da novela, destacouse:
- Novela de voces. Como inflúe esa forma de contar sobre o lector ou lectora?
-
“Espírito soviético”. Relación co falado en Vi. Una mujer minúscula sobre a diferenza da “forma de ser” asiática e europea.
-
A Patria antes que o Individuo.
-
A bondade e a maldade humana. Somos bos ou malos por natureza? A relación cos animais contaminados.
Espere… Quiero que sepa una cosa… Yo no temo a Dios. A mí lo que me da miedo son los hombres.
Voces de Chernóbil, Svetlana Alexiévich (páx. 101, Debolsillo 2014)
Foi unha sesión que deu pé a un instenso debate e que os e as asistentes ao club desfrutaron, aínda que a lectura lles pareceu triste e por momentos, moi dura.
Aa voces baixas
Todos os luns na Biblioteca Sagrada Familia temos o club de lectura. O horario da sesión é de 10.30 a 12h.
Este ano no “Club de lectura da Sagrada Familia” a segunda novela que limos foi de Manuel Rivas, “As Voces Baixas“. Gustou moito, porque a xente do club se sentía identificada coas súas vivencias, e a historia desenvolvíase na nosa cidade, véndose reflectidas nesa familia e nesa época.
Por outra parte, Manuel Rivas é un escritor moi recoñecido e querido en Galiza. Escollemos este libro en galego para fomentar que a xente do club coñeza a nosa língua, porque non era moi extenso e pareceunos moi emotivo.
Trátase dunha novela autobiográfica na que se mestura a realidade e a fición.
O humor e a dor están presentes ao longo de toda a obra. “As voces baixas” é un reflexo das persoas esforzadas na loita cotiá pola vida e que adoitan falar sen se deixar notar. Un bo exemplo é a súa nai, que falaba soa ou con voz queda.
Relata as súas vivencias na infancia e adolescencia xunto á´súa irmá María e os seus pais. Os primeiros anos de vida descorren en Monte Alto, na rúa Marola, e parte da súa infancia e adolescencia en Elviña.
Sitúase nos anos 60 ata 1975, nunha España franquista ata a morte do ditador, cando comeza a etapa da Transición. Nestes anos a liberdade de expresión, ser homosexual, ser anarquista ou comunista supoñía moitas veces a condena de sufrir o cárcere
Reflexa un sentimento nostálxico polos costumes e a vida tradicionais. Esta obra mostra personaxes e oficios que foron desaparecendo co tempo: lavandeiras, pescantinas, leiteiras… Resalta a imaxinación e a creatividade nos xogos dos nenos.
As tradicións e as romerías formaban parte da diversión da xente, compartíase cos veciños e coa familia: cabezudos, samaín, a matanza do porco… Tamén relata como primeiro a radio e despois o invento da televisión supuxo una revolución na vida da xente.
O autor cóntanos o vínculo que o unía coa súa irmá María (que morre de cancro), ambos comparten a paixón pola lectura e a política.
Fai un percorrido pola súa xuventude, o seu instituto, o primeiro traballo (no Ideal Galego), a súa decisión de estudar xornalismo en Madrid, a seu sentir para converter o seu soño en realidade: ser escritor. E así cumprir coa teima da súa nai “buscar un traballo no que non se mollase“
Esta obra e o resto da produción literaria de Manuel Rivas pódese atopar no Cascarilleiro, catálogo en liña das Bibliotecas Municipais da Coruña.
