Category Archives: Libros lidos
Sin noticias de Gurb, Eduardo Mendoza
No club de lectura de Monte Alto tivemos a oportunidade de ler un dos escritores máis coñecidos e internacionais das letras españolas: Eduardo Mendoza.
Eduardo Mendoza. Imaxe de Wikipedia ()
Eduardo Mendoza naceu en Barcelona en 1943. Tras licenciarse en dereito en 1965 pola Universidade Autónoma de Barcelona, viaxa por Europa e consegue unha beca en Londres para estudar socioloxía. Ao seu regreso en 1967, exerce a avogacía ata que en 1973 marcha a Nova York como tradutor da ONU.
É alí, nos Estados Unidos, onde publica en 1975 a súa primeira novela, La verdad sobre el caso Savolta (libro varias veces incluído como lectura obrigatoria na antiga selectividade galega). O título orixinal era Los soldados de Cataluña, que tivo que cambiar por mor da censura franquista. Este libro lánzao á fama, e é considerado por moitos como a obra precursora do cambio que daría a sociedade española e como a primeira novela da transición democrática.
Non obstante, Mendoza é coñecido tamén polo humor das súas composicións. El misterio de la cripta embrujada (1979) dá inicio ás obras que revelan esta faceta do autor, que terá continuación en El laberinto de las aceitunas (1982), La aventura del tocador de señoras (2001) e El enredo de la bolsa y la vida (2012).
En 1983 Eduardo Mendoza regresa a Barcelona, pero segue a gañarse a vida facendo traduccón simultánea en organismos internacionais. En 1986 publica La ciudad de los prodigios, novela na que amosa a evolución social e urbana de Barcelona entre as dúas exposicións universais de 1888 e 1929. Esta novela está considerada pola crítica literaria como a súa obra cumio, obtendo varios premios e sendo adaptada ao cine en 1999.
En 1990 comeza a publicar no xornal El País unha historia por entregas dun extraterrestre que aterra na Barcelona previa aos Xogos Olímpicos de 1992, que se convertirá en libro un ano despois, Sin noticias de Gurb, onde volve facer gala do seu hilarante humor.
As súas novelas superan a decena e tamén cultivou outros xéneros coma o relato, o ensaio ou o teatro.
Tú no sabes quién era Franco, con él no había libertades ni justicia social, pero daba gusto ver la televisión
Eduardo Mendoza
Aínda que non todos os e as asistentes ao club comparten o particular humor deste autor, o libro escollido, Sin noticias de Gurb, deu para unha sesión moi activa, onde puidemos debater e falar de moitos temas que aparecen na novela, entre eles:
-
Humor negro para criticar a sociedade, tratando temas coma a diferenza de clases, o machismo, o amor ou mesmo os tópicos dos pobos de España (retranca catalá?).
Porque los catalanes siempre hablan de lo mismo, es decir, de trabajo… No hay en la Tierra gente más aficionada al trabajo que los catalanes. Si supieran hacer algo, serían los amos del mundo.
Sin noticias de Gurb, Eduardo Mendoza
-
Uso da repetición, a hipérbole e o absurdo para crear ese humor.
15.02. Me caigo en una zanja abierta por la Compañía Hidroeléctrica de Cataluña.
15. 03. Me caigo en una zanja abierta por la Compañía de Aguas de Barcelona.
15. 04. Me caigo en una zanja abierta por la Compañía Telefónica Nacional.
15. 05. Me caigo en una zanja abierta por la asociación de vecinos de la calle Córcega.
Sin noticias de Gurb, Eduardo Mendoza
-
O éxito inesperado da novela por parte do autor, que el mesmo explica no prólogo desta edición conmemorativa.
Pasamos unha tarde moi entretida grazas aos avatares do pobre Gurb.
Besta do seu sangue, de Emma Pedreira, e visita da autora
O pasado mes, no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais tivemos a sorte de contar coa visita da escritora Emma Pedreira.
Emma Pedreira Lombardía naceu na Coruña en 1978, onde segue vivindo. Licenciada en Filoloxía Hispánica, é unha artista multidisciplinar á que encadran na Xeración dos 90, aínda que a súa obra transcende todas as etiquetas.
O seu primeiro libro foi Diario bautismal dunha anarquista morta (1999), que acadara o ano anterior o Premio de Poesía Johán Carballeira. Desde ese intre case non houbo ano en que non publicase unha ou varias obras, tanto de poesía coma de narrativa.
Os seus últimos éxitos foron o Premio Xerais en 2018 con Besta do seu sangue, o Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño no 2018 por As voces ágrafas e o Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil 2019 con Os corpos invisibles.
Todas as súas obras acadan sempre o aplauso da crítica: de feito, en 2018 recibiu por Bibliópatas e fobólogos o Premio da Crítica de narrativa galega, outorgado pola Asociación Española de Críticos Literarios.
Non obstante, o traballo de Emma Pedreira no eido artístico non se circunscribe só aos libros: é pioneira nos mouthcollages/skincollages, que colga a miúdo no seu muro de Facebook.
Tamén elaborou mostras-exposicións coma a de O fotógrafo, na que conxuga as antigas fotografías de seu avó, poemas e colaxes. Ademais, formou parte da Plataforma de Crítica Literaria Feminista A Sega entre e os seus compañeiros e compañeiras dedicáronlle documentais (Emma Pedreira: o des-en-freo) e fanzines (Emma Pedreira: fanzine dunha persoa renacentista).
No club de lectura puidemos ler Besta do seu sangue., da que a crítica dixo:
Nesta obra faise unha revisión de xénero da figura e mito de Blanco Romasanta, coñecido tamén coma O sacauntos. Era Manuel ou Manuela? Ademais, tendo en conta que xa se escribiu moito sobre este tema, tivemos a oportunidade de debater sobre o feito de que nos interese algo do que xa se dixo tanto, pero ao parecer, non todo.
Non é a primeira vez que a autora reinterpreta mitos e/ou historias clásicas, sobre todo os contos de fadas, coma no Libro das mentiras.
Encontro na biblioteca de Estudos Locais do club de lectura con Emma Pedreira
Ademais, puidemos trasladarlle todas as nosas dúbidas á autora, tanto desta como doutras obras, pois tivo a xentileza de acompañarnos nunha sesión do club. Moitas grazas, Emma Pedreira!
Resistencia, de Rosa Aneiros
Nas pasadas sesión do club de lectura da biblioteca de Monte Alto tivemos a ocasión de ler Resistencia, de Rosa Aneiros.
Rosa Aneiros naceu en Valdoviño en 1976. É xornalista e traballa no Consello da Cultura Galega. Colabora habitualmente en distintos medios de comunicación.
Imaxe sacada da Galipedia (Santos Díez e Eduardo Castro Bal)
Ten unha longa traxectoria literaria iniciada en 1999 coa publicación da súa primeira novela, Eu de maior quero ser. Seguírona outras moitas entre as que destacan Resistencia (Xerais 2003), Premio Arcebispo Xoán de San Clemente 2004; Ás de bolboreta (Xerais 2009), Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil, Premio Fervenzas Literarias ao Mellor libro xuvenil 2009 e Premio The White Ravens (Internationale Jugend Bibliothek) 2010; ou Sol de Inverno (Xerais 2009), Premio Xerais de Novela e Premio Fervenzas Literarias á Mellor portada de adultos 2009.
Rosa Aneiros escribe para todos os públicos. Nos últimos anos gañou o Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade 2018 coa novela Tres bichicomas, dúas illas e unha serea, que acaba de ver a luz este mes de febreiro de 2020, e o Premio Merlín de Literatura Infantil 2019 co libro Xelís, o guieiro das botellas de mar.
Na novela que lemos, Resistencia, navegamos pola historia de Portugal a través dos seus personaxes, como Dinís e Filipa, que viviron no século XX durante as ditaduras de Salazar e Marcelo Caetano. Tal e como din na páxina da editorial:
Para os protagonistas a militancia política non foi unha opción senón unha esixencia e tiveron que pelexar contra a miseria e contra os seus propios sentimentos. E loitaron desesperadamente coa única arma da que dispuñan: a resistencia. Resistencia é unha novela de amores afastados na que todo o move o amor, que case sempre nace inocente e que axiña se vai tornando complexo é difícil. Unha novela memorable que se move entre a exaltación da resistencia política exercida por algúns personaxes e o amor entendido como algo cruel que converte as persoas en escravas.
Entre outras cousas, puidemos comparar a situación de Portugal coa de España da época.
DITADURA FRANQUISTA (1939-1975)
-
Golpe militar frustrado en 1936 que deu paso a unha guerra civil.
-
O comunismo era o inimigo. Nacionalcatolicismo.
-
Morre Franco, morre a ditadura.
-
A fin: a Transición.
DITADURA SALAZARISTA / ESTADO NOVO (1926-1974)
-
Golpe militar exitoso en 1926. Salazar non é 1º ministro ata 1932.
-
O comunismo era o inimigo. Separación Igrexa-Estado (existe o divorcio).
-
En 1968 é substituído por Caetano.
-
A fin: a revolución dos caraveis.
Tamén tivemos a oportunidade de falar do amor e das mulleres da novela.
-
A política e o amor como sentido da vida. Paga a pena?
-
As mulleres da novela, sufridoras natas.
-
Os personaxes secundarios e a súa riqueza.
-
O amor romántico. Existe?
Dinís sentía que aturaba por Filipa como razón de futuro, como luz que o guiaba e (…) tivo medo da obsesión que o embargaba. Foi consciente entón de que nos últimos anos aferrárase a Filipa como motivo de erguerse e deitarse e pensou (…) se ela era o mundo enteiro, se pagaba a pena que a vida quedase reducida ó azul dos seus ollos tan afastados no tempo e na distancia.
Sen dúbida, unha novela dura pero necesaria.
La tetería del oso malayo (David Rubín) e Las hijas del César (Pablo Núñez)
Durante os pasados meses, dous dos libros que limos no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais foron La tetería del oso malayo, do galego David Rubín, e Las hijas del César, do tamén galego Pablo Núñez.
LA TETERÍA DEL OSO MALAYO
David Rubín naceu en Ourense en 1977. Estudou Deseño Gráfico e na actualidade traballa no eido do cómic, a animación e a ilustración.
Coa súa primeira obra longa, El circo del desaliento (Astiberri, 2005), foi nominado como autor revelación no Salón Internacional del Cómic de Barcelona de 2006. Neste libro aparece Onde ninguén pode chegar (editado en galego, castelán, italiano e francés), Premio “Castelao” de Banda Deseñada 2005 concedido pola Deputación da Coruña. María Lado, poeta galega, participou tamén no tomo poñendo texto a unha das súas historias curtas.
En 2006 publicou La tetería del oso malayo (Astiberri, 2006), que tamén veu a luz en Francia, Italia e a República Checa. Grazas a esta obra foi nominado en catro categorías no Salón Internacional del Cómic de Barcelona 2007, obtendo o galardón a autor revelación. Tamén foi finalista do I Premio Nacional del Cómic.
Outros traballos a destacar del, xa que a súa obra é cuantiosa, son os dous volumes de El Héroe (Astiberri, 2011 e 2012), traducidos ao italiano e ao francés; a adaptación de obras da literatura clásica como Romeo & Julieta (SM, 2008. Guión de Ricardo Gómez Gil) ou El monte de las ánimas (SM, 2009. Guión propio); a participación na revista en galego Golfiño, distribuída con La Voz de Galicia; e mesmo a realización do cómic Uxío Novoneyra: A voz herdada (2010) distribuído pola Xunta de Galicia en homenaxe ao escritor do Courel.
No ano 2018 foi nominado a 4 premios Eisner, os Oscar do mundo do cómic: Mellor Serie Regular (Black Hammer), Mellor Adaptación (Beowulf), Mellor Debuxante e Mellor Colorista.
La tetería del oso malayo recopila diferentes historietas publicadas polo autor na desaparecida revista Dos Veces Breve, entre outras inéditas. A obra está distribuída en:
-
Prólogos
-
...comienza a girar. Autobiográfico? Autorretrato? Referencias a clásicos como Prometeo ou Sigfrido.
-
01: detrás de la barra (DVB 3, redebuxado). Por que un oso malayo? Por que unha tetería?
-
02: la luciérnaga (DVB 4, redebuxado e ampliado). Historias de desamores típicas? Transmitir sons con debuxos.
-
03: antón en llamas (Inédita). O autor engánanos? Violencia machista.
-
04: gira la llave (DVB 5, retocado). Brancos e negros. Onde quedan os grises? Ás veces, a solución é tan obvia que non a vemos diante das narices.
Tuvimos que quitarnos las mallas para sentirnos por fin como verdaderos idiotas. Como payasos tras la función.
-
05: órdenes (DVB 7, retocado). Historias antibélicas. O ser humano é malo por natureza?
-
06: chaleco antibalas para una niña (DVB 8, retocado). Abuso sexual muller-home. Como educamos as futuras xeracións? Medo constante.
-
07: patatas (Premio “Na Vangarda” da Xunta de Galicia 2005, traducido e retocado). Hai esperanza? As patacas na cultura galega.
-
08: las cosas que terminan por romperse (Inédita). O amor dura para sempre? Todas as cousas rompen? Prostitución.
-
clientes asiduos (algo más que un dramatis personae)
-
…se detiene.
Aínda que os e as asistentas ao club non estaban familiarizadas coa lectura de banda deseñada/tebeo/cómic/novela gráfica/historia gráfica (os termos deron para un bo debate), foi unha iniciación ao xénero inmellorable.
LAS HIJAS DEL CÉSAR
Imaxe sacada da páxina web do autor
Pablo Núñez naceu en Lugo no ano 1973 e é funcionario da Xunta de Galicia, onde exerceu diversos postos nas Consellarías de Educación e Ordenación Universitaria ou Medio Rural, entre outras.
Las hijas del César foi a súa primeira novela, coa que quedou entre os finalista do Premio Planeta de Novela 2006 e na que se pode apreciar o gran amor que ten pola súa cidade e a súa historia. Grazas a unha promesa feita na Feira do Libro da Coruña (que a cidade herculina sería escenario e protagonista dunha das súas obras), naceu Juego de Reinas (Edhasa, 2017), na que volve retomar o mundo celta.
A súa segunda novela, Ladrones de historia (Alrevès), está ambientada na Guerra Civil española e no espolio artístico sufrido polo país aproveitando o conflito bélico.
Entre os premios que acadou destacan o Premio Nacional Begonte de Periodismo (2010) ou o accésit no Premio de Poesía Concello de Paradela (2011).
Colaborou con diversos medios de comunicación: El Progreso, La Voz de Galicia, Cadena SER, Galicia Digital… e tamén participou en numerosas publicacións e obras colectivas.
A novela deu pé a unha animada conversa sobre o uso dos anacronismos nas novelas históricas, sobre o pouco explotada que están algunhas partes da nosa historia (entre elas, o pasado romano de Lugo) ou sobre o mito (ou non) dos celtas en Galicia.
Tea Rooms, de Luisa Carnés
Durante as pasadas sesións do club de lectura de Monte Alto prestamos especial atención ás obras de escritoras, moitas veces invisibilizadas por mor do seu sexo, coma foi o caso de Luisa Carnés.
Luisa Carnés naceu en Madrid en 1905 no seo dunha familia moi humilde, feito que definiría a súa obra. Sendo a maior de seis, tivo que abandonar a escola con 11 anos e comezar a traballar. Foi autodidacta e buscou na literatura refuxio á miseria do seu arredor. Comezou lendo folletíns e novelas baratas e pouco a pouco chegou a autores coma Cervantes ou os rusos Dostoievski e Tolstói, referentes para ela.
Imaxe de Luisa Carnés como portada do seu libro Trece Cuentos
De 1926 a 1929 aparecen na prensa os seus primeiros catro contos, algo pouco común para persoas alleas ao mundo da cultura. En 1928 publica a súa primeira obra, Peregrinos de Calvario, que recibe moi boas críticas (chegan a dicir dela que é «posiblemente la mejor narradora del 27»). En 1930 aparece a segunda, Natacha, que colleita iguais éxitos. Nesa época comeza a traballar na CIAP (Compañía Iberoamericana
de Publicaciones), onde coñece o seu primeiro marido e pai do seu único fillo.
No verán de 1931, a CIAP pecha e Luisa emigra a Alxeciras coa familia do seu home, na espera de mellorar a súa situación económica. Nunca deixa de escribir, pero terá que compaxinalo con outros traballos. En 1932 regresa a Madrid, xa separada, e comeza a traballar de camareira-dependenta nun céntrico local de hostalería, o que será o xerme do seu terceiro libro, Tea Rooms (Mujeres obreras), publicado en 1934. Grazas, de novo, á boa acollida recibida pola crítica, ábrenselle as portas dos xornais e comeza a traballar de xornalista de forma continuada, colaborando en medios como Estampa ou Crónica.
Foi militante do PCE e ao estalar a Guerra Civil escribiu artigos e obras de teatro defendendo a República. Finalmente, en 1939 remata exiliada en México, previo paso por Francia. Alí vive ata a súa morte prematura en marzo de 1964 nun accidente de coche, do que se salvan o seu segundo marido e o seu fillo.
A súa obra abrangue unha decena de novelas, uns sesenta contos, tres pezas de teatro e
centenares de crónicas.
A SOMBREIREIRA DAS SINSOMBREIRO
Nos últimos tempos, estase a facer un traballo de recuperación dos traballos das mulleres contemporáneas á coñecida como Generación del 27. Grazas sobre todo á labor da cineasta Tània Balló, nomes coma o de María Teresa León, Rosa Chacel, María Zambrano ou a galega Maruja Mallo comezan a soar con forza. Son coñecidas como Las sin sombrero por unha anécdota que a mesma Maruja Mallo conta:
Un día se nos ocurrió a Federico, a Dalí, a Margarita Manso y a mí quitarnos el sombrero porque decíamos que parecía que estábamos congestionando las ideas y, atravesando la Puerta del Sol, nos apedrearon llamándonos de todo.
Non obstante, Luisa Carnés é a esquecida entre as esquecidas, xa que a súa obra e memoria non foi rescatada co resto de mulleres desta xeración. Algo lóxico: mentres elas andaban na Porta do Sol, Luisa estaba traballando no taller de sombreiros de súa tía para sustentar a familia. Todo un paradoxo.
Na presentación de 13 cuentos, segundo libro de Luisa Carnés publicado por Hoja de Lata, a escritora Laura Freixas expuxo a posibilidade de que este conxunto de mulleres puidese ser denominado Grupo del 26, data de inauguración del Lyceum Club Femenino, en contraposición ao do 27, integramente masculino.
Reparando el olvido, foto de Wikimedia Commons
Luisa Carnés diferénciase do resto dos e das súas coetáneas porque era de clase social baixa e sen formación regrada. Se a isto se lle une o feito de nacer muller e que apoiou a República tras comezar a Guerra Civil, entón pódese explicar o porqué da súa invisibilización. Tal e como di Becerra Mayor, profesor de Literatura na Universidad de Lieja e artífice de que a editorial Hoja de Lata descubrise a Luisa Carnés:
Luisa Carnés ha sido triplemente olvidada: por comunista, por exiliada y por mujer.
En Tea Rooms o primeiro que chama a atención desta novela é que a pesar de ser escrita entre 1932 e 1933 a súa temática parece estar en plena vixencia. É unha novela de marcado carácter social e feminista (sen usarse apenas en España ese concepto naquela época) na que se plasma a vida das mulleres de clase baixa do Madrid dos anos 30. A autora procura o xurdimento dunha nova muller, tal e como di Antonio Plaza no epílogo: a que busca a emancipación a través do traballo, pero un traballo digno. Tal e como se pode ler no libro:
Pero también hay mujeres que se independizan, que viven de su propio esfuerzo, sin necesidad de “aguantar tíos”. Pero eso es en otro país, donde la cultura ha dado un paso de gigante; donde la mujer ha cesado de ser un instrumento de placer físico y de explotación; donde las universidades abren sus puertas a las obreras y a las campesinas más humildes. Aquí, las únicas que podrían emanciparse por la cultura son las hijas de los grandes propietarios (…); precisamente las únicas mujeres a quienes no les preocupa en absoluto la emancipación, porque nunca conocieron los zapatos torcidos ni el hambre”.
As protagonistas:
MATILDE: rapaza de familia de clase baixa que non quere pregarse ao que a sociedade manda para unha “muller decente”.
ANTONIA: a máis veterana. Cre que quen alza a voz é quen máis perde.
A ENCARGADA: non ten nome. Coqueta e insinuante cos clientes, cruel coas subordinadas.
LAURITA: afillada do dono.
PACA: beata encargada dos sándwichs.
FELISA: “alegre y frívola (…). Poca estatura y forma varonil. Pecho y caderas planos”.
ESPERANZA: a asistenta. “Sucia, huraña y soez”.
TRINI, PACA, MARTA, CLARA… Mulleres con personalidade propia e diferenciada.
Outros: Cañete, “El Ogro”, Paco, Pietro…
Luisa Carnés reivindica en toda a obra a emancipación das mulleres, sobre todo dos pais, maridos, patróns e confesores. Somos persoas de noso. Para iso, di, é esencial a cultura e a educación, pero como diría Viriginia Wolf, necesitamos “un cuarto propio” (diñeiro). Carnés explícao así:
Aquí, las únicas que podrían emanciparse por la cultura son las hijas de los grandes propietarios, de los banqueros, de los mercaderes enriquecidos; precisamente a aquellas que no les preocupa la emancipación, porque nunca conocieron los zapatos torcidos ni el hambre, que engendra rebeldes.
En xeral, unha obra ben acollida polos e polas asistentes ao club de lectura de Monte Alto que lles serviu para coñecer unha descoñecida das letras hispánicas.
Voces de Chernóbil, de Svetlana Alexiévich
O pasado 14 de xaneiro debatemos arredor do libro Voces de Chernóbil, de Svetlana Alexiévich, no club de lectura de Monte Alto, que ten lugar un martes cada 15 días de 18 a 20 horas.
Os e as integrantes do club tiveron a oportunidade de coñecer máis en profundidade o accidente da central nuclear de Ucraína e as súas consecuencias da man da xente que as sufríu, da xente que vivía e, nalgúns casos, segue a vivir alí.
Voces de Chernóbil é unha obra da escritora e xornalista bielorrusa Svetlana Alexiévich, Premio Nobel de Literatura en 2015.
Nada en 1948 na Ucraína da Unión Soviética, a súa escrita responde a un xénero literario propio, denominado “novela de voces”. Son textos a medio camiño entre a literatura e o periodismo nos que usa a técnica do collage, a mestura de diferentes testemuños individuais cos que consegue achegar máis á substancia humana dos acontecementos. Para iso viaxou por toda a Unión Soviética e sufriu nas súas propias carnes tanto a persecución do réxime ruso polos seus primeiros libros sobre a guerra coma os efectos físicos da exposición radioactiva na zona de Chernóbil.
La paradoja es que nada de lo que escribe lo dice ella, es la voz de otros. El trabajo de Svetlana es despojar a los relatos registrados en las grabaciones de toda interferencia, hasta de la grabadora, y escucharlos como sonido, casi música. “Quiero que mis libros sean como partituras”.
Isabel Vericat –Svetlana Alexiévich o las voces de un coro polifónico (conlaa.com)-
La guerra no tiene rostro de mujer (1985) é o seu primeiro libro, no que, a partir de numerosas entrevistas, abordou o tema das mulleres rusas que participaron na II Guerra Mundial. En Últimos testigos. Los niños de la Segunda Guerra Mundial (1985) continúa a tratar o mesmo tema grazas ás entrevistas que fixo nos anos 80 aos rapaces e rapazas sobreviventes ao conflito bélico.
A súa obra componse, ademais dos xa citados, de Los muchachos de zinc. Voces soviéticas de la Guerra de Afganistán (1989); Cautivados por la muerte (1993), onde fala dos suicidios tras a caída do comunismo; Voces de Chernóbil. Crónica del futuro (1997); e o seu último libro, El fin del “Homo sovieticus” (2013), na que fai un retrato xeracional das persoas que viviron a caída do estado comunista soviético.
Enfrontada ao goberno e á censura do presidente de Belarús Alexander Lukashenko, abandonou o país no ano 2000 e estivo vivindo en París, Gotenburgo e Berlín. En 2011 puido regresar a Minsk. A súa obra está traducida a máis de 20 idiomas. É a primeira escritora de non ficción cun premio Nobel nun século e a décimo cuarta muller que o recibiu desde a súa creación en 1901.
El pasado se ha visto impotente ante Chernóbil; lo único que se ha salvado de nuestro saber es la sabiduría de que no sabemos.
Voces de Chernóbil, Svetlana Alexiévich (páx. 55, Debolsillo 2014)
Entre os temas da novela, destacouse:
- Novela de voces. Como inflúe esa forma de contar sobre o lector ou lectora?
-
“Espírito soviético”. Relación co falado en Vi. Una mujer minúscula sobre a diferenza da “forma de ser” asiática e europea.
-
A Patria antes que o Individuo.
-
A bondade e a maldade humana. Somos bos ou malos por natureza? A relación cos animais contaminados.
Espere… Quiero que sepa una cosa… Yo no temo a Dios. A mí lo que me da miedo son los hombres.
Voces de Chernóbil, Svetlana Alexiévich (páx. 101, Debolsillo 2014)
Foi unha sesión que deu pé a un instenso debate e que os e as asistentes ao club desfrutaron, aínda que a lectura lles pareceu triste e por momentos, moi dura.
VI
Aunque la joven estudiante no había podido leer nunca Romeo y Julieta, ni ver la película Love Story ni oir hablar de Tristan e Isolda; aunque sus conocimientos literarios se limitaban a la biografía de Hó Chí Minh y de los héroes de la guerra; aunque las condecoraciones prendidas en el uniforme de su padre le habrían asegurado un porvenir privilegiado; había elegido reunirse con su amor. Se había liberado de la pesada historia que le dejaba en hrencia una guerra desconocida para ella caminando hacia la belleza del mar paradísiaco de NhaTrang.
Esta narración resumen lo que la autora Kim Thúy nos narra a lo largo de las 151 páginas que componen el relato de VI. De una niña que como su nombre indica, minúscula, es pequeña y siempre ha intentado pasar desapercibida. Ha nacido rodeada de comodidades en el sureño Vietnam. La guerra lo cambiará todo. Su madre, sus hermanos y ella misma tendrán la suerte de poder huir a través del golfo de Siam . Desde allí serán trasladados a Canadá, y comenzarán una nueva vida rodeados de una cultura totalmente distina, con una lengua para ellos desoconocida, el inglés. Acogidos en la provincia de Quebec donde se habla también francés, podrán defenderse en este idioma pero no pueden obviar la manera tan distinta de vivir y relacionarse socialmente. La educación es distinta. La vida en general es más libre sin el peso de la tradición que tenían en su anterior cultura.
Cápitulo a capítulo nor va describiendo estos cambios en el ánimo de cada uno de los componentes de la familia, sin olvidarse de ella misma. Pese a su pequeñez forzada vemos como se abre a distitas forma de vida, como estudia lo que más le apetece, como ejerece los más diversos y variopintos trabajos, muchos de ellos imposible de hacer si siguiera dentro del circulo étnico y cultural de nacimiento. Nos describe amores que, en su anterior estado, estarían no solo prohíbidos; serian motivo de deshonra familiar. En resumen nos cuenta como si no existen barreras mentales o religiosas cuya rigidez impide evolucionar, a un ser humano capaz, por muy pequeño que parezca, es el mundo en general el que se achica. Puede abarcarlo y conocerlo y ser útil para hacerlo mejor y desarrollar su propìa vida en este sentido.
Nha trang
Narrado en cápìtulos cortos cada uno completo en sí mismo tiene la maestría de querer seguir el curso del relato sin cansar y esperando que el nuevo capítulo nos sorprenda en algo como lo ha hecho el anterior. No puedo dejar de expresar mi sorpresa ante esta forma de contar lo cotidiano sin abandonar el pasado que da origen y sostiene a la vez el presente y deja llegar un futuro cada vez mas ilusionante para la persona que, como la protagonista, no tiene temor a vivir todo el porvenir que pueda aparecer.
Kim Thúy nacida en Saigón, (Vietnam), el 18 de septiembre de 1968, es una escritora vietnamita.
Con 10 años, Kim Thúy huyó de su Vietnam natal con sus padres y sus dos hermanos en patera, llegando a un campo de refugiados en Malasia. En 1978, se instala en Gamby en una región de Quebec, sin hablar francés todavía. Ella realiza un doble título universitario en la Universidad de Montreal. En 1990, ella obtiene un diploma en lingüística y traducción después un segundo en derecho en 1993.
A continuación, Kim Thúy es abogada durante varios años, tres de ellos en Saigón, antes de comenzar una carrera en hostelería. Ella continúa paralelamente a tener actividades de traductora, interprete, costurera y cronista gastronómica para la radio y la televisión.
En 2009, su primera novela Ru, inspirada en su propio transcurso de refugiada vietnamita. Traducida en más de 25 lenguas, el libro se convirtió en un best seller tanto en Francia como en Quebec. La autora fue laureada con varios premios literarios tales como prix du Governeur général 2010 el gran premio RTL-Lire 2010 en el Salon du livre du Paris o el premio del público en el Salon du livre de Montréal.
En septiembre de 2011, Kim Thúy escribe junto a Pascal Janovjak autor suizo-francófono establecido en Palestina y naturalizao en Mónaco, la obra À toi una antalogía de cartas entra dos niños en el exilio adaptados al nomadismo.
Con el romance Mãn, puplicada en 2013, Kim Thúy persiguió la exploración de su doble identidad y su relación con la cocina. Man, es una joven vietnamita, casada por su madre en un restaurante muy antiguo y alejado. Exiliada en Montreal, ella se inicia en la cocina.
En 2016, la autora se vincula a su nueva vida, la hija más joven de una familia con tres hermanos mayores. En su nueva novela de aprendizaje entre Saigón y Montreal, de Suzhou a Boston, Kim Thúy vuelve a cuestionar el desarraigo y la construcción personal lejos de la predisposición y de la cultura de origen.
En 2017, Kim Thúy publica su nueva obra culinaria Le secret des Vietnamiennes, dedicado a recetas de comida tradicional y secretos de preparación transmitidos entre mujeres de una familia generación tras generación.
Aa voces baixas
Todos os luns na Biblioteca Sagrada Familia temos o club de lectura. O horario da sesión é de 10.30 a 12h.
Este ano no “Club de lectura da Sagrada Familia” a segunda novela que limos foi de Manuel Rivas, “As Voces Baixas“. Gustou moito, porque a xente do club se sentía identificada coas súas vivencias, e a historia desenvolvíase na nosa cidade, véndose reflectidas nesa familia e nesa época.
Por outra parte, Manuel Rivas é un escritor moi recoñecido e querido en Galiza. Escollemos este libro en galego para fomentar que a xente do club coñeza a nosa língua, porque non era moi extenso e pareceunos moi emotivo.
Trátase dunha novela autobiográfica na que se mestura a realidade e a fición.
O humor e a dor están presentes ao longo de toda a obra. “As voces baixas” é un reflexo das persoas esforzadas na loita cotiá pola vida e que adoitan falar sen se deixar notar. Un bo exemplo é a súa nai, que falaba soa ou con voz queda.
Relata as súas vivencias na infancia e adolescencia xunto á´súa irmá María e os seus pais. Os primeiros anos de vida descorren en Monte Alto, na rúa Marola, e parte da súa infancia e adolescencia en Elviña.
Sitúase nos anos 60 ata 1975, nunha España franquista ata a morte do ditador, cando comeza a etapa da Transición. Nestes anos a liberdade de expresión, ser homosexual, ser anarquista ou comunista supoñía moitas veces a condena de sufrir o cárcere
Reflexa un sentimento nostálxico polos costumes e a vida tradicionais. Esta obra mostra personaxes e oficios que foron desaparecendo co tempo: lavandeiras, pescantinas, leiteiras… Resalta a imaxinación e a creatividade nos xogos dos nenos.
As tradicións e as romerías formaban parte da diversión da xente, compartíase cos veciños e coa familia: cabezudos, samaín, a matanza do porco… Tamén relata como primeiro a radio e despois o invento da televisión supuxo una revolución na vida da xente.
O autor cóntanos o vínculo que o unía coa súa irmá María (que morre de cancro), ambos comparten a paixón pola lectura e a política.
Fai un percorrido pola súa xuventude, o seu instituto, o primeiro traballo (no Ideal Galego), a súa decisión de estudar xornalismo en Madrid, a seu sentir para converter o seu soño en realidade: ser escritor. E así cumprir coa teima da súa nai “buscar un traballo no que non se mollase“
Esta obra e o resto da produción literaria de Manuel Rivas pódese atopar no Cascarilleiro, catálogo en liña das Bibliotecas Municipais da Coruña.
De Posiciones geográficas a Formas de estar lejos
Proseguimos as lecturas no Club dos Luns de Fórum, desta vez con Posiciones geográficas de Suzana Tratnik
Suzana Tratnik (Eslovenia, 1963) é escritora, tradutora, publicista e activista lesbiana. Publicou seis libros de relatos, dúas novelas e unha obra infantil ilustrada, así como un monodrama, unha radionovela e dous ensaios: un sobre o movemento lésbico en Eslovenia e outro sobre literatura lésbica. Recentemente, publicou a autobiografía Lezbičnin aktivizem po korakih (Activismo lésbico paso a paso, 2013) e unha recompilación de ensaios socio-políticos. En 2007, recibiu o premio nacional “Preš eren Foundation Award” de Literatura. Os seus libros e relatos foron traducidos a vinte idiomas.
Posiciones geográficas é “Una antología de relatos que permite descubrir a una de las grandes escritoras europeas contemporáneas”.
Son relatos que cuestionan os costumes, os roles establecidos, as relacións entre mulleres e a violencia en situacións cotiás. A través da narración queda moi latente a formación de Suzana Tratnik, en socioloxía e antropoloxía que nos convida a reflexionar sobre todas estas temáticas e faino ademáis entrelazando tradición e modernidade.
Non deixedes de ler a entrevista que lle fixeron dende o Club de Lectura LGTB Queeruña
Foi, sen dúbida, o perfecto enlace para chegar a Formas de estar lejos de Edurne Portela.
Alicia, unha muller vasca que emigra a Estados Unidos e alí coñece a Matty, co que emprende unha relación e co que rematará casando. A relación non chega a ser nunca de todo idílica, pero a medida que avanza á monotonía e aos quefaceres dunha vida aparentemente normal vaise sumando a incerteza e o desasosego que rematan por converterse en medo, porque a violencia comeza a manifestarse na maneira na que máis nos costa recoñecela, de xeito psicolóxico.
Este é o argumento de Formas de Estar Lejos de quen a propia autora manifestou:
«Quería explorar como Alicia va permitiendo ciertas cosas que posiblemente si viera escritas no aceptaría, pero que al vivirlas, las normaliza»
Na vida da parella comezan a aparecer os desencontros e as diferenzas. O éxito na súa carreira como profesora de literatura enche a vida de Alicia pero confronta co desexo de ter fillos que cada vez vai frustrando máis a Matty. Pouco a pouco aparecen a posesión, o control, desprezo e celos na relación; botándolle a Alicia a autoestima polo chan e provocándolle medo. Un aspecto salientable é o feito de que a autora métese na pel dos dous personaxes principais e aporta así a visión das dúas partes a do agresor e a da agredida. Non xulga, deixa que sexa o lector quen se sinta máis identificado con un ou con outro.
A historia transcorre nun ambiente que a autora coñece perfectamente, pois foi alí, onde Edurne desenvolveu a súa carreira universitaria en Estados Unidos entre 1999 e 2016, máis ou menos os anos nos que ambienta a novela. Un factor que suma máis credibilidade se cabe á narración. Estamos ante unha novela que non sorprende polo que conta, pero si por como nolo narra, centrándose nos pequenos detalles, na aparente sinxeleza e con imaxes moi gráficas que nos levan a reflexionar sobre a responsabilidade que recae nas terceiras persoas que poden chegar a percibir ese tipo de violencia:
“Para ella fue fácil ver lo que le estaba pasando a Alicia. Era cierto que Matty no era como su ex, que posiblemente nunca llegaría a extremos de violencia, pero lo que más miedo le daba es que reconocía en Alicia todas esas actitudes que muestran que el maltrato ha hecho su efecto: la paralización, el miedo y las disculpas, asumir que la culpa de todo es suya, ceder ante todas sus presiones”.
Da realidade da que se nos fala, as consecuencias dunha relación tóxica, ninguén está libre de sufrila en carne propia. Así o quere transmitir a autora outorgando o papel da agredida a unha muller preparada, con estudos universitarios e un bo nivel económico como para levar unha vida independente. A través da crónica do derrumbe dunha parella, Portela fai meditar ao lector sobre a nosa incapacidade para advertir certos tipos de violencia.
«Hay violencias tan íntimas que a veces ni las reconocemos»
Temas coma o aborto, ETA, o machismo, o racismo, as violacións entre estudantes ou as relacións destes con profesores maiores non son froito da casualidade. Son cuestións de sobra coñecidas pola autora e que introduce na novela para exemplificar outros tipos de violencias silenciosas sobre os que a sociedade debe espertar conciencia e tomar partido.
Edurne Portela
Desenvolveu a súa carreira profesional en Estados Unidos, país no que realizou primeiro un doutoramento en Literaturas Hispánicas na Universidade de Carolina do Norte en Chapel Hill, para despois trasladarse á Universidade de Lehigh (Pensilvania). Ao longo de 13 anos compaxinou o seu traballo docente coa dirección do centro de investigación para as humanidades da universidade ( Humanities Center) e outros postos de xestión académica, ao mesmo tempo que desenvolveu a súa axenda de investigación e publicación.
En xaneiro de 2016 decidiu poñer punto final á súa carreira universitaria nos Estados Unidos e volver a España. Agora adícase por completo á escritura e colabora con medios como El País, Radio Nacional de España, Cadena SER, La Marea. É autora na editorial Galaxia Gutenberg e con ela publicou o ensaio El eco de los disparos: cultura y memoria de la violencia (2016) e a novela Mejor la ausencia (2017) que recibiu o Premio 2018 ao mellor libro de ficción do Gremio das librerías de Madrid. En marzo de 2019 publicou a súa segunda novela, Formas de estar lejos.
Recomendacións do Club dos Luns de Fórum
Comezamos un novo curso e unha nova andaina entre libros. Con motivo da entrega do Premio Princesa de Asturias das Letras 2019, a lectura coa que retomamos as tertulias dos luns foi “Todo cuanto amé” da premiada Siri Hustvedt.
Adicada ao que por aquel entón era o seu marido, Paul Auster, Todo cuanto amé é unha novela inquietante e profunda, articulada sobre os procesos creativos da arte contemporánea e os fenómenos de trastorno da personalidade (histeria, depresión, bulimia, esquizofrenia …). Elaborada cunha prosa elegante e detallista, que o título non vos leve a engano porque Todo cuanto amé non é en absoluto unha novela fácil ou superficial, senón unha obra dun alto nivel intelectual, con profundas reflexións sobre a arte (as excesivas referencias artísticas en ocasións poden desbordar ao lector), o individuo e as consecuencias que un acontecemento tráxico pode ter nas nosas vidas.
Sinopse: O aprecio por un cadro de Bill Wechsler leva ao historiador de arte Leo Hertzberg a querer coñecer ao seu autor. Unha profunda amizade, baseada por igual en afinidades e contrastes, uniraos desde entón, e incluirá así mesmo ás súas familia. Ao longo dos anos tres mulleres orbitan no seu universo: Erica, a fermosa profesora casada con Leo, e as dúas esposas do pintor. A primeira Lucille, é unha hermética e perfeccionista poeta; a segunda, Violet, antiga modelo, dedícase á investigación psicolóxica. Pero cando unha morte tráxica sacode inesperadamente o mundo destes personaxes, entre eles xorde unha nova orde, baixo o que latexa un escuro engano que acabará por erixirse nunha ameaza de imprevisibles consecuencias. Nesta ocasión a autora mostra a súa exquisita sensibilidade, a súa agudeza analítica e a súa mestría literaria nun apaixonante estudo sobre as relacións humanas e o proceso da creación artísitca.
Para coñecer máis da autora recomendámosvos a lectura doutras reseñas do noso compañeiro Enrique sobre o libro Recuerdos del Futuro.
Da mesma autoría é tamén a reseña do título co que seguimos avanzando nas nosas lecturas outoñais, La sociedad literaria del pastel de piel de patata de Guernsey das estadounidenses Mary Ann Shaffer e Annie Barrows.
Traducida a máis de vinte idiomas, con máis de cinco millóns de exemplares vendidos en todo o mundo e levada ao cinema por Mike Newell, La Sociedad Literaria del Pastel de Piel de Patata de Guernsey é unha deliciosa e conmovedora novela epistolar que se converteu nun clásico indiscutible sobre o poder da palabra e o valor da literatura como refuxio e consolo en tempos difíciles.
E con autoras estadounidenses seguimos porque a seguinte lectura que recén rematamos é Olive Kitteridge de Elizabeth Strout. Nada en Portland ( Maine) en 1956 a súa consagración chegoulle precisamente coa obra Olive Kitteridge (Premio Pulitzer 2009). Outras das súas obras son Amy e Isabelle (1998), Chámome Lucy Barton (2016), Todo é posible (2017).
Olive Kitteridge tamén foi finalista do National Book Critics Circle Award 2008 e gañou o Premio Otras Literaturas. Llibreter 2010.
O xurado do Llibreter sinala que:
“Strout ganó el Premio Pulitzer 2009 pero pasó desapercibida. Que la autora trató durante 25 años publicar Olive Kitteridge y no hubo manera. Es un libro que no se podía dejar en la sombra y nunca ha estado en la lista de los más vendidos pese a su calidad”
“Se trata de una novela coral formada por 13 capítulos que en ellos mismos son historias completas engarzadas por el hilo conductor de Olive Kitteridge, una persona gruñona que no tiene futuro, sino pasado, y que con los años se va ablandando y ganando humanidad”
Strout retrata cunha gran precisión psicolóxica o mundo pechado e pequeno dos habitantes dun pobo marítimo do estado de Maine. O suicidio, a depresión, a falta de comunicación e o amor percorren as páxinas deste libro.
Non é unha novela e tampouco son historias curtas. Son trece retratos que están interrelacionadas entre si pero descontinuos en termos narrativos. Este magnífico mostrario ábrese na farmacia do lugar. Alí atopamos a Olive Kitteridge, profesora de instituto, e o seu marido, Henry, o farmacéutico e un home con pouca personalidade.
A presenza de Olive Kitteridge, será a que vincule estes retratos. Varias historias poñen a Olive no centro, pero nalgunhas só fai unha aparición fugaz, pois non ocupa o centro da escena ata o cuarto capítulo, Unha pequena alegría, que dá conta da voda de Christopher con Suzanne vista a través dos ollos da súa nai.
Olive Kitteridge ten un argumento aparentemente sinxelo, pero as historias están incriblemente ben contadas. É un libro ameno, sinxelo de ler, e que fala de problemas cotiáns – pero tamén de grandes temas que a todos nos afectan, como o amor, a amizade, o fracaso, a lealdade, a decepción, a vellez…
A pesar de que algúns relatos son tristes, amargos e que expoñen esa crueza da vida, non podería dicirse que sexa unha lectura triste. Incluso a mensaxe final ca que quedas é esperanzadora. Pois aínda que vivir sexa raro, angustioso e difícil, o valente e fermoso é apostar por seguir camiñando.
Existe unha versión do libro que foi levada á pantalla en forma de serie de tan só catro capítulos protagonizada pola excelente actriz Frances McDormand, producida pola HBO e que gañou seis premios Emmy no 2015. A serie será a que poña o broche de ouro á lectura do club e da que vós tamén podedes desfrutar pois está dispoñible no catálogo das Biblioteca Municipais. Recomendámosvos que consultedes a súa dispoñibilidade ao igual que a dos títulos dos libros recomendados.
