Category Archives: escritoras
#DesconfinarALingua é apoiar desde as Bibliotecas aos nosos autores e autoras
Desde as Bibliotecas Municipais da Coruña, no noso profundo compromiso coa promoción e difusión da lingua e cultura galegas, lanzamos a campaña #DesconfinarALingua do 11 ao 17 de maio para celebrar as nosas letras neste ano 2020. Unha proposta que nace tras un período de confinamento e un estado de alarma por mor da crise sanitaria Covid-19 que nos obrigou a parar o mundo e dalgunha maneira -ou iso espero- repensar(nos) como individuos e como sociedade para vivir de forma máis harmónica e sostible, e por suposto, unha iniciativa para abrazar o noso idioma como ferramenta de futuro, utilizándoo e vivíndoo con normalidade e sen filtros en todos os ámbitos e situacións.
Desconfinar a lingua para descubrir toda a creación que se pode desfrutar en galego, desconfinar a lingua para recomendar e dar a coñecer creacións de noso, desconfinar a lingua para poñer o foco tamén na creación máis viva e contemporánea e apoiar desde as bibliotecas aos nosos autores e autoras. E con este propósito, desconfinamos hoxe a lingua con Lois Alcayde, Tamara Andrés, Andrea Barreira e Clara Vidal, que ademais de respondernos a unha serie de preguntas que lles formulamos tamén nos fan chegar as súas recomendacións de literatura, música e cine en galego.
Lois Alcayde Dans
Escritor e xornalista coruñés nado en 1997. Colaborador na Revista Luzes e en O Salto Galiza, ademais de coordinador da sección de xornalismo da revista de poesía contemporánea, periodismo e investigación literaria Ligeia.
A súa primeira obra “Camiños na sombra” (Edicións Fervenza, 2016) foi galardoada co I Premio Balbino de Relatos. En 2019 é gañador do XX Premio de Poesía Díaz Jácome para novos creadores do Concello de Modoñedo co título “Anoar” e publica neste mesmo ano a novela “Os jeans de María” (Galaxia, 2019).
- Como se define Lois?
Lois súmase a #DesconfinarALingua recomendando o poemario “A boca da terra” de Manuel Rivas.
Para isto sempre veñen ben os xerundios “aprendendo” e “mirando”. Considérome unha persoa curiosa. Dende pequeno gústanme as historias, non sei se case máis escoitalas que facelas, igual por iso téñolle tanto cariño á radio, á voz. Na vida preciso o humor, tamén, como algo ineludible. O humor dános a perspectiva. É curioso que un dos elementos esenciais da vista, o “humor vítreo” sexa o que lle dá a forma ao ollo. Penso que o humor, a sorpresa, a comicidade que pode desembocar no drama, están presentes no feito de narrar e tamén nas nosas vidas.
- Que te inspira para escribir? Cal é o teu motor?
Realizar a cousa coa que más disfruto e sen a cal non podería vivir, que é escribir, ese sería o impulso case retroactivo, realizar o que amas polo pracer de facelo.
Amar a vida -hai que sacar máis verbos ao sol, sobretodo o verbo amar, penso-, temer as desgrazas, sentir a perda, disfrutar o amor, contar o mundo que observas… . Escribir pode ser un acto de amor á humanidade, ese feito de compartir. Escribir vai máis aló de narrar, de describir, é tamén combater o silencio. Está a maxia que encandila os ollos nun cadro, nas páxinas dun libro, nun fermoso edificio, ese feitizo é a sensualidade da suxerencia. Suxerir, desvelar, vivir, poderían ser algunhas palabras que alimenten tamén a escritura. Se falamos dun motor persoal, par min sería a infancia e as primeiras sensacións, as que modulan o ollo e agudizan a nosa sensibilidade, acompáñannos toda a vida.
- Un soño por cumprir…
Os soños bos ás veces son os máis pequenos, os que se constrúen todos os días e son sinxelos e fermosos. Un bo soño e esperanza para o futuro sería seguir descubrindo, seguir aprendendo, tamén seguir disfrutando do meu traballo e das persoas ás que máis quero e ,por que non, poder viaxar moito máis.
Tamara Andrés
Escritora e tradutora nada en Combarro no ano 1992. Combina a súa actividade artística coa tradución e a labor docente e investigadora. Dirixe ademais, xunto ao escritor e filólogo pontevedrés Marcus Daniel Cabada, a Revista Ligeia.
En 2015 publica o relato curto “Amentalista” (Diversidad literaria) e é galardoada co Premio de Poesía O Facho por “Nenæspiraes”(Medulia, 2016). O seu poemario “Corpo de Antiochia” (Galaxia, 2017) resulta finalista no Premio Nacional de Poesía Joven Miguel Hernández 2018 e no 2019 dúas novas obras poéticas ven a luz: “Bosque vermello” (Edicións Positivas) e “Irmá paxaro” (Cuarto de inverno), gañadora esta ultima na V Gala do Libro Galego na categoría de libro ilustrado.
- Como se define Tamara?
Tamara súmase a #DesconfinarALingua co seu título “Distancias” (Galaxia, 2020), un álbum ilustrado concibido en colaboración con Marcos Viso.
Como unha persoa que pasa o día entre palabras coma se fosen malabares.
Como unha rapaza que foi criada sobre a memoria da emigración.
Gústanme o mar, os rinocerontes, a orde, os froitos secos, os mangos, o arroz, o ballet, a chanson e a literatura francesas.
Fun atravesada por Lois Pereiro, Rosa Aneiros, Amélie Nothomb, Chano Piñeiro, Rosalía de Castro, Annie Ernaux, Xulio López Valcárcel, François Truffaut, Silvia Penas, René Magritte, Pink Floyd, Marcos Viso, Uxío Novoneyra. Formo parte da xeración das crises, o que tamén me atravesa.
- Que te inspira para escribir? Cal é o teu motor?
A verdadeira descuberta da poesía chegou con Lois Pereiro grazas a un profesor. A base da miña bagaxe literaria débollela a certxs docentes, tamén bibliotecarixs, polo que son unha porción ben contundente dese motor.
Os meus textos xorden dunha vontade de interpretar o mundo e o seu misterio, de codificar certa actitude permanente de abraio. Tamén parte a palabra de intentos (ás veces desesperados) de atesourar certas ideas, certas imaxes, que se aparecen como faíscas.
- Un soño por cumprir…
Converter as paixóns nun medio de vida real e digno.
Andrea Barreira
Xornalista de formación e escritora nada na Fonsagrada no ano 1986. Combina a escrita coa labor docente, impartindo obradoiros de narrativa para público adulto e adolescente en Gestión Cultural_Taller Abierto (Pontevedra). Forma parte do colectivo feminista de crítica literaria A Sega.
No ano 2016 publica a súa primeira novela, de xénero fantástico e dirixida ao público xuvenil, “Non hai luz sen escuridade” (Urco). Participa en diversas antoloxías colectivas para público adulto e no ano 2019 ve a luz a súa novela “Palabra de Bruxa” (Galaxia), finalista na IV Gala do Libro Galego.
- Como se define Andrea?
É unha pregunta moi complexa, porque son moitas Andreas. Son da Fonsagrada, polo que son unha muller de montaña que adora os horizontes, as fragas, os ríos, os bechos, os paxaros, as raposas… a natureza toda. Fixen xornalismo, quizais por certo idealismo de querer cambiar o mundo, dentro da parte que me corresponde. Formo parte do colectivo feminista de crítica literaria A Sega, que me axuda a medrar e a aprender, e onde intento aportar o que sei. Non me gusta determe demasiado no camiño, aínda que si gozar del.
Andrea súmase a #DesconfinarALingua recomendando o título “Tu contas e eu conto” de Susana Sanches Arins.
Son lectora compulsiva, un pouco adicta aos libros e cun pequeno toc que me impide deixalos sen rematar, aínda que non me gusten. Dou obradoiros de narrativa para todas as idades, divírtome en cada aula porque aprendo moitísimo tanto das crianzas, adolescentes, adultas, vellas… nunca me deixa de sorprender a capacidade das persoas para crear e construír. Considérome optimista e paciente, aínda que ás veces teña que coller moito ar para tirar para adiante. Levo varios clubs de lectura o que me permite descubrir libros novos, reler libros vellos e ver como cada lectora fai un mundo propio dos libros, resúltame fascinante esa diversidade de olladas. Ás veces son dependenta, ás veces auxiliar de libreira, ás veces neneira. Son tan testana que tiven que aprender a renderme. Tamén aprendín a convivir cos meus medos, aínda que sempre esteamos en debate. Non creo na perfección, pero intento achegarme a ela, con escaso éxito, así que tamén tiven que poñer límite ao perfeccionismo e ás inseguridades todas. Ás veces son contraditoria, supoño que porque estou en proceso de aprendizaxe constante. Como podedes ver, son moitas eus, polo que normalmente defínome como Andrea Barreira Freije, sen máis.
- Que te inspira para escribir? Cal é o teu motor?
Depende do libro, depende da historia. Ás veces é unha meta que me poño, outras transformo o enfado en algo construtivo. Noutras ocasións parto dunha broma ou de algo que me chama a atención. Gústame mirar ao meu redor, escoitar, sentir, prestar atención á realidade. E logo transformala. Cando menos o espero, nun detalle, nun estado anímico… “aparéceseme” unha personaxe que me colle da man e me invita a narrar a súa historia. Cando esa personaxe se fai tan nítida coma ti, coma min, é que a historia se fixo real e é o momento de escribila. Antes toca ler, escoitar, observar e fiar.
Tendo a contar historias fantásticas, do realismo máxico… porque a realidade é… moi real e xa estou nela. Escribir, para min, é un xeito de mudar as cousas, tamén de evadirme, de desconectar e pasalo ben. Quizais por iso, aínda que as miñas historias partan da observación, vou construíndo o meu mundo, o meu propio mundo que logo comparto con vós para que o fagades voso.
- Un soño por cumprir…
Un só? hahahaha Desde nena quixen viaxar a Australia, a Rusia, a Exipto… agora, quizais, o meu soño é ter tempo para poder estar con todas as persoas ás quero. Pode parecer algo pequeno, pero non sempre podemos administrar o tempo como nos gustaría. Tamén me falta un soño importante por cumprir, ao que non quero renunciar: ir en globo. hahahaha quen sabe, quizais algún día poida ver o mundo como se fose un paxaro, ten que ser marabilloso!
Clara Vidal
Filóloga de formación e poeta nada na Coruña no ano 1992. Ten un mestrado en Estudos Artísticos, Literarios e da Cultura e a especialidade en Literatura Comparada, Teoría Literaria e Retórica.
Ten publicados varios micro-poemarios e poemas entre os que se atopan “Escornar contra ti” (XXVI Premio de Creación Literaria e Ensaio da Facultade de Filoloxía da Universidade da Coruña), “Arquitectura da ausencia” (forma parte do libro colectivo Arquitecturas publicado en M Editora), “E Arxentina, polo que máis queiras, non chores por min máis” (publicado na revista Madrygal, nº 21, 2018), “O ceo é un piano de cores invertidas” (publicado na revista Evohé, nº 29, 2019) ou “De nome propio, Alois” (primeiro premio no IV Certame de Poesía en Lingua Galega Manuel María, 2016).
Clara súmase a #DesconfinarALingua recomendando a novela “Shanghai a Barcelona” de Amador Castro Moure.
Na súa páxina web, pódense consultar algúns dos seus poemas soltos, micro-poemarios e videopoemas. No ano 2018 vé a luz o seu primeiro poemario “Linguaxes dixitais” (Urutau).
- Como se define Clara?
Obsesionada, pertinaz, repugnantiña…
- Que te inspira para escribir? Cal é o teu motor?
Os nenos, os anciáns ou ver as cousas que vin sempre cuns ollos totalmente novos.
- Un soño por cumprir…
Ensinarlle á miña avoa un poemario en galego que escribín arredor da miña relación con ela: algo cada vez máis imposíbel neste mundo editorial en que vivimos.
Para rematar, vaia desde aquí o noso máis profundo agradecemento a Lois, Tamara, Andrea e Clara por sumarse a #DesconfinarALingua, por compartir con nós un chisco do seu ser a través das súas verbas e polas súas recomendacións literarias, musicais e cinéfilas.
E vaia tamén desde aquí, o noso convite para todas as nosas lectoras e lectores a desconfinar a lingua coas obras de Lois Alcayde, Tamara Andrés, Andrea Barreira e Clara Vidal, que podedes atopar no catálogo das Bibliotecas Municipais.
Feliz 17 de maio, felices lecturas e… a #DesconfinarALingua!!
María Reimóndez únese aos clubs para #DesconfinarALingua
Dentro da iniciativa #DesconfinarALingua, o xoves 14 de maio terá lugar un encontro virtual con María Reimóndez en torno ao seu relato “A esencia da cidade“, de descarga libre e gratuíta na web de Xerais.
O relato, autobiográfico e con vocación de ser utilizado nos centros de ensino para traballar a igualdade, foi ofrecido en descarga libre poca editorial con motivo do Día Internacional contra a Violencia Machista no ano 2016.
Podo dicir sen temor a equivocarme que todas as mulleres que coñezo –e son moitas, de diferentes países do mundo– padecen ou padeceron diferentes tipos de violencia ao longo da súa vida. Esta dura realidade agóchase na nosa sociedade cun discurso de silencio e culpabilización, co medo a falar, co estigma.
No blog do club #QUEERuña, organizador do encontro, veñen de publicar unha entrevista coa autora como anticipo ao encontro. Non a perdas!
#MollámonosPoloLibro
Nesta situación tan excepcional como a que estamos a vivir, moitxs constatamos a vital importancia que ten a cultura para nós: podemos quedarnos nas nosas casas pero viaxar moi lonxe coa nosa imaxinación. As Bibliotecas non estamos abertas físicamente pero dende o espazo virtual estamos a ofrecer recursos de calidade para ler, entreter e formar. E agora que chega unha efeméride tan importante para nós, non podía ser menos.
Queremos compartir contigo a proposta que se desenvolveu no marco das Bibliotecas Municipais da Coruña para celebrar o Día do Libro, e convidarte a participar activamente da mesma.
Fixemos unha aposta pola visibilización do traballo e a reinvindicación da profesión, así como a necesidade de crear rede entre todos os axentes que formamos parte do mundo do libro: librarías, escritorxs, editorxs, ilustradorxs, narradorxs, bibliotecas e lectorxs. Arredor dese obxectivo, apostamos por lanzar unha chiscadela a cada un dos axentes do sector, do que formamos parte, a través dun video/spot que levará por lema: #mollamonospololibro.
SÚMATE Á CAMPAÑA:
Emprazamos a todo o mundo a mollarse e poñer en valor unha data tan relevante para as bibliotecas como é o Día do Libro. Se queres participar e sumarte á proposta, só tes que responder á pregunta: como te mollas ti polo libro?
Contamos coa túa aportación, podes facelo no formato que desexes e nas canles que consideredes oportunas empregando o hashtag #mollamonospololibro.
Vídeo da sesión virtual dos clubs con Marta Sanz e “Sherezade en el búnker”
Case 60 integrantes de clubs de lectura da Rede de bibliotecas participaron nunha sesión virtual con Marta Sanz arredor do relato “Sherezade en el búnker” (de descarga libre e gratuíta), creado polo autora durante a pandemia e sobre o confinamento.
Imaxe extraída de elcultural.com
A intención orixinal de Sanz cando comezou a escribir este relato era dar resposta a unha petición dunha pequena editorial de elaborar unha serie de historias breves baseadas na personaxe de Sherezade. Comezou a crealo durante o estado de alarma, e o resultado foi, nas súas propias palabras, “unha historia breve co confinamento de fondo que intenta aliviar e facer que a xente poida sorrir e, ao tempo, visibilizar un problema social que vai seguir estando aí durante a pandemia, e que vai permanecer cando todo isto remate“.
Marta Sanz é unha escritora de enorme potencia e cun amplo número de libros publicados e, algún deles, dispoñibles en eBiblio Galicia: Tsunami: miradas feministas; Amor fou, Clavícula ou a sua recentísima pequeñas mujeres rojas, obra coa que pecha a triloxía iniciada con Black, black, black e continuada por Un buen detective no se casa jamás (tamén dispoñibles no catálogo das bibliotecas para cando a situación permita volver facer uso deles).
Mentres tanto, convidámoste a ler a entrevista que lle fixemos recentemente no blog do club LGTB QUEERuña e tamén a que te acomodes no teu rincón favorito e vexas a gravación desta sesión na que cada club plantexou as súas preguntas.
Que che pareciu a experiencia? Organizamos unha nova sesión conxunta?
Se nunca participaches nun club de lectura, quizás isto te anime a facelo. Que opinas?
Despedímonos da campaña “Mulleres de carne e verso”, mais non da poesía!
Decretado xa o estado de alarma pola crise sanitaria ocasionada polo Covid-19, desde as Bibliotecas Municipais lanzabamos nos nosos canais corporativos a proposta “Mulleres de carne e verso”. Unha iniciativa que naceu para celebrar a poesía e render homenaxe ás nosas poetas co gallo do Día Mundial da Poesía, que se conmemora o 21 de marzo.
Cada biblioteca da rede foi compartindo durante estas dúas semanas as verbas da escritora homenaxeada, entre as se atopan: Yolanda Castaño, Lucía Aldao, Eli Ríos, Luísa Villalta, Dores Tembrás, Olga Patiño, Emma Pedreira, Pilar Pallarés e Estíbaliz Espinosa.
- Pincha na imaxe para ver o fío de tweets da campaña #poesíaconM
Nun post anterior, “Mulleres, poetas e galegas”, recollíamos unha breve entrada descritiva das poetas cuxos versos compartiramos ata ese momento polas redes sociais (Facebook, Twitter e Instagram). Dedicamos agora unhas liñas ás poetas homenaxeadas que completan a nosa campaña.
Luísa Villalta (A Coruña, 1957 – 2004)
Recoñecida como unha das voces máis destacadas da cultura galega contemporánea, Luísa Villalta foi unha escritora prolífica e versátil, abarcando xéneros como a poesía, a narrativa, o ensaio, teatro e o texto xornalístico.
Estudou Filoloxía Hispánica e Filoloxía Galego-Portuguesa, dedicando parte da súa vida profesional á docencia de Lingua e Literatura Galegas no ensino secundario. Tamén era titulada en violín e formou parte da Xove Orquestra de Galicia e da Orquestra de Santiago de Compostela.
A súa escrita foi premiada en numerosas ocasións, entre as que destacan “A taberna do holandés”, galardoada co Premio Modesto R. Figueiredo (1990) ou “En concreto”, poemario que recibiu o XIII Premio Espiral Maior (2004) e -postumamente- o Premio Galego da Crítica á Creación Literaria (2005).
Dores Tembrás (Bergondiño, 1979)
Poeta e doutora en Filoloxía pola Universidade da Coruña (UCD), Dores Tembrás é especialista ademais na obra de Alejandra Pizarnik.
Publica no ano 2009 o seu primeiro poemario, “O pouso do fume” –finalista dos premios da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega (AELG) 2010 na categoría de poesía- e no ano 2012 o álbum infantil“O peizoque Roque”, ilustrado por Xosé Tomás. En 2013 recibe o galardón Premio da Poesía Concello de Carral pola obra “Cronoloxía da urxencia”, editado en Espiral Maior.
No ano 2014 funda, xunto a Antía Otero, o proxecto literario editorial Apiario.
Olga Patiño (A Coruña, 1949)
Docente no ensino secundario, poeta, actriz e directora de teatro, ademais de colaboradora en xornais como La Voz de Galicia ou El Progreso e en revistas literarias como Luzes de Galiza, Xanela, Clave Orión e Anuario Brigantino.
A súa obra poética abrangue: “Latexos fragmentados” (2002), “Atmosferas” (2007)-poemario ilustrado polo gravador José Valentín, “Tempo en desuso ” (2008), “Natureza Haiku“ (2010)- proxecto conxunto coa pintora Isabel Pintado e a escultora Soledad Penalta , “Silencio habitado” (2013), “Territorio acoutado” (2017) -creación poética levada a cabo co fotógrafo Carlos Lorenzo.
Emma Pedreira (A Coruña, 1978)
Filóloga, poeta e narradora, Emma Pedreira participa tamén moi activamente na plataforma de crítica feminista A Sega.
A súa obra foi galardoada con numerosas premios literarios e participa ademais en infinidade de antoloxías colectivas. Algúns dos galardóns recibidos na súa traxectoria como poeta: Premio Johán Carballeira 1999 por “Diario bautismal dunha anarquista morta”, Premio Johán Carballeira 2001 por “Velenarias”, Premio Johán Carballeira 2002 por “Os cadernos d’amor e os velenos”, Premio Fiz Vergara Vilariño 2006 por “Casa de orfas”, Premio Poesía Concello de Carral 2012 por “Libro das mentiras” e Premio Gonzalo López Abente 2015 por “s/t”, entre outros moitos.
Pilar Pallarés (Culleredo, 1957)
Poeta renovadora da poesía galega, licenciada en Filoloxía Galego-Portuguesa en Santiago de Compostela e columnista en diversos medios de comunicación.
O seu primeiro libro publicado, “Entre lusco e fusco” (1979) gañou o Premio de Poesía Novoa do Facho e en 1983 o seu seguinte traballo, “Sétima soidade” é galardoado co Premio Esquío. Posteriormente publica, entre outros, os libros de poemas: “Livro das devoracións” (1996), “Poemas” (2000), “Leopardo son” (2011), polo que recibe o premio da AELG; e “Tempo Fósil” (2018), Premio da Crítica 2018 e Premio Nacional de Poesía 2019.
No ano 2019 recibe, ademais, réndeselle a homenaxe na Coruña “A escritora na súa terra”, impulsada pola AELG.
Estíbaliz Espinosa (A Coruña, 1974)
Licenciada en Socioloxía e Filoloxía Hispánica pola UDC, Estíbaliz Espinosa desenvolve a súa actividade como escritora, creadora e tradutora. Compaxina a súa carreira profesional no eido literario coa música -é mezzosoprano- , ademais de definirse como astrónoma afeccionada.
Publicou numerosos poemarios, entre eles: “Pan (Libro de ler e de desler)” , Premio Esquío de Poesía 1999; “Número e”, Premio de Poesía Espiral Maior 2001; “…as neuronas irmás…”, Premio de Poesía Afundación 2017. Recentemente -xaneiro 2020-recibiu o Premio Modesto Rodríguez Figueiredo polo seu texto titulado “23 xeitos de inventar unha constelación”.
A proposta “Mulleres de carne e verso“ chega ao seu fin, mais o noso compromiso de promover a lingua e cultura galegas, de celebrar a poesía e de difundir e dar visibilidade ás nosas autoras segue adiante!!
Lembrámosvos que na nosa canle en Youtube podedes desfrutar dos versos a viva voz dalgunha destas marabillosas poetas na lista de reprodución “Mulleres de carne e verso“.
Despedímonos cun convite. A invitación a descubrir, para aquelas persoas que aínda non a coñecen, á poeta coruñesa Claudia González Caparrós (1993), con dúas obras xa publicadas que podedes atopar no noso catálogo: “Si la carne es hierba (Sully Morland)” (2015) e “Te miro como quien asiste a un deshielo” (2018).
Forza e azos nestes días para todxs e cuidemos a linguaxe, porque as palabras configuran o noso mundo!!
María na busca da liña do horizonte, Esther López Castro
Nestes días de confinamento non vén mal rememorar todos eses bos momentos pasados nos clubs de lectura das bibliotecas coruñesas. Ademais, cómpre lembrar tamén que o préstamo de ebooks segue dispoñible e que as horas a carón dun bo libro non son nunca tempo en balde. Aproveitemos para ler!
Hoxe queremos falar da marabillosa xornada que Esther López Castro, asistente ao club de lectura da biblioteca de Estudos Locais, pero tamén escritora, nos fixo pasar. Co seu libro María na busca da liña do horizonte, Esther deleitounos o mércores 4 de marzo cunha aventura que os e as asistentes ao club chegaron a comparar con La Sirenita ou as películas de Disney, pola viveza e colorido das súas palabras.
Esther naceu en Betanzos, vila moi presente na súa vida e nos seus textos. Aí é onde vive María, a protagonista desta historia, e o lugar ao que a escritora dedica moitos dos seus poemas, publicados, entre outros, no libro das festas que anualmente saca do prelo o concello.
Cando casou marchou vivir á Coruña. Ten os estudos básicos, pero iso nunca foi un impedimento para que as súas ganas de aprender e de entender o mundo por medio das súas reflexións se visen plasmadas na fermosura dos seus textos.
Comezou a escribir a unha idade que moitas persoas coidarían tardía e, nun principio, como mera reflexión persoal e impelida pola necesidade de reordenar o seu mundo interior, pero iso non evitou que a xente ao seu redor a animase a compartir os seus escritos, vista a súa calidade. E iso fixo. Autopublicouse e vendeu dúas edicións enteiras, e ademais fíxonos desfrutar dun serán moi agradable na biblioteca de Estudos Locais no que, ademais, recitou poesía e cantou, xa que pertence á Coral do Sporting Club Casino de A Coruña.
Aquí vos deixamos con ela, porque ben merece a pela escoitala. Grazas, Esther!
Mulleres, poetas e galegas
Cada 21 de marzo, desde a súa aprobación pola UNESCO na 30ª Conferencia Xeral en París no ano 1999, celébrase a nivel mundial o Día da Poesía co obxectivo de apoiar a diversidade lingüística a través da expresión poética e dar oportunidade ás linguas ameazadas de ser vehículo de comunicación artística nas súas comunidades.
“A poesía é unha manifestación da diversidade no diálogo, da libre circulación das ideas por medio da palabra, da creatividade e da innovación. A poesía contribúe á diversidade creativa ao cuestionar da maneira sempre renovada a forma en que utilizamos as palabras e os nosos modos de percibir e interpretar a realidade”. (Nacións Unidas, 2019)
Desde as Bibliotecas Municipais da Coruña, dentro do noso compromiso de promover a nosa cultura e a lingua galega, sumámonos á celebración desta efeméride tan fermosa coa campaña “Mulleres de carne e verso” coa que procuramos achegarvos a través das nosas redes sociais (Facebook, Twitter, Instagram) unha escolma de versos das nosas poetas nuns días especialmente difíciles por mor do Covid-19.
A proposta lanzouse a comezos desta semana nos nosos canais corporativos co propósito de celebrar a poesía e honrar ás mulleres poetas. Cada día unha biblioteca da rede foi compartindo as verbas da escritora homenaxeada e ata o momento puidemos gozar dos versos de…
Yolanda Castaño (Santiago de Compostela, 1977)
Escritora e xestora cultural ademais de creadora e coordinadora dunha das citas poéticas máis importantes na cidade: o ciclo Poetas Di(n)versos, que se desenvolve con carácter mensual no Centro Ágora.
Muller polifacética (guionista, presentadora de television, comisaria de mostras de arte e poesía, tradutora) e creadora recoñecida, entre outros, cos seguintes galardóns: Premio da Crítica e Premio Johán Carballeira por “Vivimos no ciclo das Erofanías” (1998), Premio Espiral Maior por “Profundidade de campo” (2007), Premio de Poesía Afundación por “A segunda lingua” (2014).
Lucía Aldao (A Coruña, 1982)
Poeta coruñesa que desenvolve a súa carreira tamén como cantante, guitarrista, guionista e animadora cultural. Xunto á escritora María Lado forma equipo para desenvolver proxectos como o espectáculo poético “Onde estea un cubata que se quite un soneto” ou a exitosa proposta poética, humorística e musical denominada “Aldaolado”.
Publica con Luis Walter Muñoz Fontenla a obra “Unha ducia máis un” (2005) e no ano 2018 sae á luz o seu primeiro libro de poemas en solitario “Todo isto antes era noite”.
Eli Ríos (Londres, 1976)
Autora prolífica que ten publicado obras de poesía, ensaio, narrativa infantil e xuvenil e novela para adultos . Galardoada, entre outros moitos, cos seguintes premios dentro do eido da poesía: XII Premio de Poesía Concello de Carral por “Nós escoitando o badalo de marienplatz” (2009), I Premio Rosalía de Castro por “Café intenso” (2015), XXVIII Premio Torrente Ballester por “Luns” (2016), IV Premio de Poesía González López Abente por “Culpable” (2017).
Realiza ademais obradoiros de escrita, contacontos para público infantil e colabora na revista dixital de crítica literaria feminista “A Sega”.
Desde o noso Club de Lectura Virtual se sumaron á proposta “Mulleres de carne e verso”, realizando no seu blog un percorrido pola vida e obra da poeta e membro da Real Academia Galega Luz Pozo. Convídovos á pasar tamén por aí e gozar da lectura desta entrada: “Luz Pozo, la poetisa de Ribadeo”.
Estade atentas e atentos ás nosas redes, a vindeira semana compartiremos con vós o nome e as verbas doutras cinco poetas galegas ás que desde as Bibliotecas Municipais rendemos homenaxe. Mentres tanto, despídome cunhas palabras de Audrey Azoulay -Directora Xeral da UNESCO- máis necesarias ca nunca:
“Cada forma de poesía é única, pero cada unha reflicte a universalidade da experiencia humana, o anhelo de creatividade que transcende todos os límites e fronteiras, tanto do tempo como do espazo, na afirmación constante de que a humanidade forma unha única e soa familia. Este é o poder da poesía!“
Besta do seu sangue, de Emma Pedreira, e visita da autora
O pasado mes, no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais tivemos a sorte de contar coa visita da escritora Emma Pedreira.
Emma Pedreira Lombardía naceu na Coruña en 1978, onde segue vivindo. Licenciada en Filoloxía Hispánica, é unha artista multidisciplinar á que encadran na Xeración dos 90, aínda que a súa obra transcende todas as etiquetas.
O seu primeiro libro foi Diario bautismal dunha anarquista morta (1999), que acadara o ano anterior o Premio de Poesía Johán Carballeira. Desde ese intre case non houbo ano en que non publicase unha ou varias obras, tanto de poesía coma de narrativa.
Os seus últimos éxitos foron o Premio Xerais en 2018 con Besta do seu sangue, o Premio de Poesía Fiz Vergara Vilariño no 2018 por As voces ágrafas e o Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil 2019 con Os corpos invisibles.
Todas as súas obras acadan sempre o aplauso da crítica: de feito, en 2018 recibiu por Bibliópatas e fobólogos o Premio da Crítica de narrativa galega, outorgado pola Asociación Española de Críticos Literarios.
Non obstante, o traballo de Emma Pedreira no eido artístico non se circunscribe só aos libros: é pioneira nos mouthcollages/skincollages, que colga a miúdo no seu muro de Facebook.
Tamén elaborou mostras-exposicións coma a de O fotógrafo, na que conxuga as antigas fotografías de seu avó, poemas e colaxes. Ademais, formou parte da Plataforma de Crítica Literaria Feminista A Sega entre e os seus compañeiros e compañeiras dedicáronlle documentais (Emma Pedreira: o des-en-freo) e fanzines (Emma Pedreira: fanzine dunha persoa renacentista).
No club de lectura puidemos ler Besta do seu sangue., da que a crítica dixo:
Nesta obra faise unha revisión de xénero da figura e mito de Blanco Romasanta, coñecido tamén coma O sacauntos. Era Manuel ou Manuela? Ademais, tendo en conta que xa se escribiu moito sobre este tema, tivemos a oportunidade de debater sobre o feito de que nos interese algo do que xa se dixo tanto, pero ao parecer, non todo.
Non é a primeira vez que a autora reinterpreta mitos e/ou historias clásicas, sobre todo os contos de fadas, coma no Libro das mentiras.
Encontro na biblioteca de Estudos Locais do club de lectura con Emma Pedreira
Ademais, puidemos trasladarlle todas as nosas dúbidas á autora, tanto desta como doutras obras, pois tivo a xentileza de acompañarnos nunha sesión do club. Moitas grazas, Emma Pedreira!
Resistencia, de Rosa Aneiros
Nas pasadas sesión do club de lectura da biblioteca de Monte Alto tivemos a ocasión de ler Resistencia, de Rosa Aneiros.
Rosa Aneiros naceu en Valdoviño en 1976. É xornalista e traballa no Consello da Cultura Galega. Colabora habitualmente en distintos medios de comunicación.
Imaxe sacada da Galipedia (Santos Díez e Eduardo Castro Bal)
Ten unha longa traxectoria literaria iniciada en 1999 coa publicación da súa primeira novela, Eu de maior quero ser. Seguírona outras moitas entre as que destacan Resistencia (Xerais 2003), Premio Arcebispo Xoán de San Clemente 2004; Ás de bolboreta (Xerais 2009), Premio Fundación Caixa Galicia de Literatura Xuvenil, Premio Fervenzas Literarias ao Mellor libro xuvenil 2009 e Premio The White Ravens (Internationale Jugend Bibliothek) 2010; ou Sol de Inverno (Xerais 2009), Premio Xerais de Novela e Premio Fervenzas Literarias á Mellor portada de adultos 2009.
Rosa Aneiros escribe para todos os públicos. Nos últimos anos gañou o Premio Agustín Fernández Paz de Narrativa Infantil e Xuvenil pola Igualdade 2018 coa novela Tres bichicomas, dúas illas e unha serea, que acaba de ver a luz este mes de febreiro de 2020, e o Premio Merlín de Literatura Infantil 2019 co libro Xelís, o guieiro das botellas de mar.
Na novela que lemos, Resistencia, navegamos pola historia de Portugal a través dos seus personaxes, como Dinís e Filipa, que viviron no século XX durante as ditaduras de Salazar e Marcelo Caetano. Tal e como din na páxina da editorial:
Para os protagonistas a militancia política non foi unha opción senón unha esixencia e tiveron que pelexar contra a miseria e contra os seus propios sentimentos. E loitaron desesperadamente coa única arma da que dispuñan: a resistencia. Resistencia é unha novela de amores afastados na que todo o move o amor, que case sempre nace inocente e que axiña se vai tornando complexo é difícil. Unha novela memorable que se move entre a exaltación da resistencia política exercida por algúns personaxes e o amor entendido como algo cruel que converte as persoas en escravas.
Entre outras cousas, puidemos comparar a situación de Portugal coa de España da época.
DITADURA FRANQUISTA (1939-1975)
-
Golpe militar frustrado en 1936 que deu paso a unha guerra civil.
-
O comunismo era o inimigo. Nacionalcatolicismo.
-
Morre Franco, morre a ditadura.
-
A fin: a Transición.
DITADURA SALAZARISTA / ESTADO NOVO (1926-1974)
-
Golpe militar exitoso en 1926. Salazar non é 1º ministro ata 1932.
-
O comunismo era o inimigo. Separación Igrexa-Estado (existe o divorcio).
-
En 1968 é substituído por Caetano.
-
A fin: a revolución dos caraveis.
Tamén tivemos a oportunidade de falar do amor e das mulleres da novela.
-
A política e o amor como sentido da vida. Paga a pena?
-
As mulleres da novela, sufridoras natas.
-
Os personaxes secundarios e a súa riqueza.
-
O amor romántico. Existe?
Dinís sentía que aturaba por Filipa como razón de futuro, como luz que o guiaba e (…) tivo medo da obsesión que o embargaba. Foi consciente entón de que nos últimos anos aferrárase a Filipa como motivo de erguerse e deitarse e pensou (…) se ela era o mundo enteiro, se pagaba a pena que a vida quedase reducida ó azul dos seus ollos tan afastados no tempo e na distancia.
Sen dúbida, unha novela dura pero necesaria.
Tea Rooms, de Luisa Carnés
Durante as pasadas sesións do club de lectura de Monte Alto prestamos especial atención ás obras de escritoras, moitas veces invisibilizadas por mor do seu sexo, coma foi o caso de Luisa Carnés.
Luisa Carnés naceu en Madrid en 1905 no seo dunha familia moi humilde, feito que definiría a súa obra. Sendo a maior de seis, tivo que abandonar a escola con 11 anos e comezar a traballar. Foi autodidacta e buscou na literatura refuxio á miseria do seu arredor. Comezou lendo folletíns e novelas baratas e pouco a pouco chegou a autores coma Cervantes ou os rusos Dostoievski e Tolstói, referentes para ela.
Imaxe de Luisa Carnés como portada do seu libro Trece Cuentos
De 1926 a 1929 aparecen na prensa os seus primeiros catro contos, algo pouco común para persoas alleas ao mundo da cultura. En 1928 publica a súa primeira obra, Peregrinos de Calvario, que recibe moi boas críticas (chegan a dicir dela que é «posiblemente la mejor narradora del 27»). En 1930 aparece a segunda, Natacha, que colleita iguais éxitos. Nesa época comeza a traballar na CIAP (Compañía Iberoamericana
de Publicaciones), onde coñece o seu primeiro marido e pai do seu único fillo.
No verán de 1931, a CIAP pecha e Luisa emigra a Alxeciras coa familia do seu home, na espera de mellorar a súa situación económica. Nunca deixa de escribir, pero terá que compaxinalo con outros traballos. En 1932 regresa a Madrid, xa separada, e comeza a traballar de camareira-dependenta nun céntrico local de hostalería, o que será o xerme do seu terceiro libro, Tea Rooms (Mujeres obreras), publicado en 1934. Grazas, de novo, á boa acollida recibida pola crítica, ábrenselle as portas dos xornais e comeza a traballar de xornalista de forma continuada, colaborando en medios como Estampa ou Crónica.
Foi militante do PCE e ao estalar a Guerra Civil escribiu artigos e obras de teatro defendendo a República. Finalmente, en 1939 remata exiliada en México, previo paso por Francia. Alí vive ata a súa morte prematura en marzo de 1964 nun accidente de coche, do que se salvan o seu segundo marido e o seu fillo.
A súa obra abrangue unha decena de novelas, uns sesenta contos, tres pezas de teatro e
centenares de crónicas.
A SOMBREIREIRA DAS SINSOMBREIRO
Nos últimos tempos, estase a facer un traballo de recuperación dos traballos das mulleres contemporáneas á coñecida como Generación del 27. Grazas sobre todo á labor da cineasta Tània Balló, nomes coma o de María Teresa León, Rosa Chacel, María Zambrano ou a galega Maruja Mallo comezan a soar con forza. Son coñecidas como Las sin sombrero por unha anécdota que a mesma Maruja Mallo conta:
Un día se nos ocurrió a Federico, a Dalí, a Margarita Manso y a mí quitarnos el sombrero porque decíamos que parecía que estábamos congestionando las ideas y, atravesando la Puerta del Sol, nos apedrearon llamándonos de todo.
Non obstante, Luisa Carnés é a esquecida entre as esquecidas, xa que a súa obra e memoria non foi rescatada co resto de mulleres desta xeración. Algo lóxico: mentres elas andaban na Porta do Sol, Luisa estaba traballando no taller de sombreiros de súa tía para sustentar a familia. Todo un paradoxo.
Na presentación de 13 cuentos, segundo libro de Luisa Carnés publicado por Hoja de Lata, a escritora Laura Freixas expuxo a posibilidade de que este conxunto de mulleres puidese ser denominado Grupo del 26, data de inauguración del Lyceum Club Femenino, en contraposición ao do 27, integramente masculino.
Reparando el olvido, foto de Wikimedia Commons
Luisa Carnés diferénciase do resto dos e das súas coetáneas porque era de clase social baixa e sen formación regrada. Se a isto se lle une o feito de nacer muller e que apoiou a República tras comezar a Guerra Civil, entón pódese explicar o porqué da súa invisibilización. Tal e como di Becerra Mayor, profesor de Literatura na Universidad de Lieja e artífice de que a editorial Hoja de Lata descubrise a Luisa Carnés:
Luisa Carnés ha sido triplemente olvidada: por comunista, por exiliada y por mujer.
En Tea Rooms o primeiro que chama a atención desta novela é que a pesar de ser escrita entre 1932 e 1933 a súa temática parece estar en plena vixencia. É unha novela de marcado carácter social e feminista (sen usarse apenas en España ese concepto naquela época) na que se plasma a vida das mulleres de clase baixa do Madrid dos anos 30. A autora procura o xurdimento dunha nova muller, tal e como di Antonio Plaza no epílogo: a que busca a emancipación a través do traballo, pero un traballo digno. Tal e como se pode ler no libro:
Pero también hay mujeres que se independizan, que viven de su propio esfuerzo, sin necesidad de “aguantar tíos”. Pero eso es en otro país, donde la cultura ha dado un paso de gigante; donde la mujer ha cesado de ser un instrumento de placer físico y de explotación; donde las universidades abren sus puertas a las obreras y a las campesinas más humildes. Aquí, las únicas que podrían emanciparse por la cultura son las hijas de los grandes propietarios (…); precisamente las únicas mujeres a quienes no les preocupa en absoluto la emancipación, porque nunca conocieron los zapatos torcidos ni el hambre”.
As protagonistas:
MATILDE: rapaza de familia de clase baixa que non quere pregarse ao que a sociedade manda para unha “muller decente”.
ANTONIA: a máis veterana. Cre que quen alza a voz é quen máis perde.
A ENCARGADA: non ten nome. Coqueta e insinuante cos clientes, cruel coas subordinadas.
LAURITA: afillada do dono.
PACA: beata encargada dos sándwichs.
FELISA: “alegre y frívola (…). Poca estatura y forma varonil. Pecho y caderas planos”.
ESPERANZA: a asistenta. “Sucia, huraña y soez”.
TRINI, PACA, MARTA, CLARA… Mulleres con personalidade propia e diferenciada.
Outros: Cañete, “El Ogro”, Paco, Pietro…
Luisa Carnés reivindica en toda a obra a emancipación das mulleres, sobre todo dos pais, maridos, patróns e confesores. Somos persoas de noso. Para iso, di, é esencial a cultura e a educación, pero como diría Virginia Wolf, necesitamos “un cuarto propio” (diñeiro). Carnés explícao así:
Aquí, las únicas que podrían emanciparse por la cultura son las hijas de los grandes propietarios, de los banqueros, de los mercaderes enriquecidos; precisamente a aquellas que no les preocupa la emancipación, porque nunca conocieron los zapatos torcidos ni el hambre, que engendra rebeldes.
En xeral, unha obra ben acollida polos e polas asistentes ao club de lectura de Monte Alto que lles serviu para coñecer unha descoñecida das letras hispánicas.
