Flores de ferro, de María Rei Vilas
O pasado luns día once de outubro, tivo lugar na sala infantil da Biblioteca Municipal da Sagrada Familia de A Coruña a segunda sesión do “Clube de lectura”. A nosa primeira lectura deste curso foi “Flores de ferro” de María Rei Vilas, que nos brindou unha sesión chea de anécdotas, confesións e lembranzas das lectoras e lectores e tamén da propia autora, que estivo presente para falar do proceso creativo e da documentación previa a ecribir a novela, pero tamén para escoitar as reflexións e as introspeccións en voz alta que se fixeron ao longo da xornada.
María Rei Vilas naceu en Laracha no ano 1964 pero ten un amplo coñecemento de toda a Comarca de Bergatiños: dende Paisaco (ou Peisaco, que é coma moita xente dalí lle chama), Arteixo, Costa da Morte e por suposto da propia vila natal da autora: Laracha.
María exerce dende fai 17 anos coma profesora de Bioloxía e Xeoloxía no IES Agra de Leborís de Laracha. Está comprometida e colabora activamente coa Federación de ANPAS da Coruña-Costa da Morte e ten participado na organización do “Camiño sen límites”, roteiros organizados pola propia Federación de ANPAS. A finalidade destes roteiros é que ao longo do percorrido, se fagan fíos conductores ou de soporte á realización de diversas actividades en equipa, sendo a atención á diversidade, a igualdade e a cooperación entre todas e todos os pilares da actividade.
É autora de libros de texto de Bioloxía e Xeoloxía pero coa que é a súa primeira novela, “Flores de ferro“, ven de gañar a pasada edición do premio “García Barros”, que ten colleitado e colleita unha chea de boas críticas dende que saíu publicada fai un ano.
A xa nosa “Flores de ferro” conta unha historia ambientada nun pobo ficticio, pero que podería ser calqueira vila, cidade ou pobo de Galicia. É unha novela coral que alterna e abarca varias épocas. Dende os anos 20 do s. XX ata case o final da década dos 80s. Historias entrecruzadas que comezan coa a vida de Camila, unha rapaza de 35 anos que, debido a un acontecemento familiar, decide regresar ao seu pobo natal, Briana. Corre o ano 1987 e descoñece que se vai enfrontar a unha verdade que está oculta no seu interior e silenciada por aquelas e aqueles que viviron a época convulsa da España e da Galiza dende a década dos 20s, as penurias e atrocidades acontecidas durante o Golpe de Estado do ano 36 perpetrado polo Bando Nacional, a posguerra e a posterior estabilización dunha dictadura na que as sombras, os silencios e os resquemores están máis presentes que nunca.
Camila deberá afrontar a verdade botándolle valor. En Briana coñece a Antón, o ferreiro artista que, pechado no seu propio mundo, arrastra a dor e culpa daqueles que non souberon ou non quixeron ver coma o mal tinguía de negro e vermello morte as vidas de moitos habitantes do pobo. Coma o mal se ía estendendo, pouco a pouco, sen que ninguén se percatase do que acontecía.
María Rei Vilas debuta na novela cunha historia na que a intriga asolaga tanto o persoal coma o colectivo. Unha historia na que as mulleres teñen un papel crucial e que buscan, de forma empoderante, afrontar as situacións e decisións máis difíciles das súas vidas. Mulleres fortes, decididas, protagonistas das súas propias vidas e donas dun silencio provocado, na que as persoaxes, inesquecibles, vense envoltas nunha trama da que son víctimas silentes que queren acadar unha xustiza que non atoparon pero que necesitan para curar feridas que nunca pecharon… Aurora, Olga, Nidia, Camila… son as flores de ferro desta historia. Pero coma sempre ocorre hai máis, houbo moito máis.
De ter que facer una reflexión sobre o libro faríao en forma de pequeños flashes, de microescenas que quedaron xa gravadas a lume na niña cabeza. Unha instrospección que fago en voz alta, pero necesaria para non olvidar o pasado de moitas familias que se viron avocadas a decidir e facer cousas que nunha situación de normalidade non terían feito:
Esta sesión, cunha asistencia envidiable e una participación por parte dos asistentes de absoluto respecto, dou comezo ás 10:30 h. e alongouse una hora más do previsto. Coma un ritual atávico, María comezou a poñer pequeñas pedriñas ao redor dunha mesa logo, dirixíndose ao grupo, ensinou unha pequena fotografía en branco e negro. Sen dúbida era algo de vital importancia para ela, sendo como son os recordos, parte esencial da novela, aquela instantánea foi o punto de partida para escribir un libro cheo de sensacións, texturas, olores… que se perciben cada vez que unha descripción asalta ao lector, con cada verba que as persoaxes lanzan ao ar para quen queira escoitar. Aquela foto deulle pé a investigar sobre a vida nunha época aínda presente na actualidade.
Ano e medio de documentación sobre os anos negros da Galiza e da Comarca de Bergantiños serviron para darse conta de que non todo é o que parece, nin as situacións, nin as persoas. Mulleres e homes que dun día para outro trocaron a súa vida cotiá por unha existencia lóbrega por mor dunhas ideas políticas que levaron a moitas e moitos a encarar as visicitudes da vida de forma silenciosa.
Cando lemos o libro podemos intuír que, a pesar de que Briana é un lugar imaxinario e novelesco, ten moito que ver co pasado das nosas avoas e avós, nais e pais. De como calamos ainda agora nas reuniós familiares e evitamos falar dunha época que parece que queremos esquecer, borrar do mapa. María, explicou moi ben este feito xa que ela tamén é filla e neta dunha etapa, dun momento espazo-temporal do que ninguén, salvo os vencedores, falan (ou quizáis non…) É importante sinalar que moitas das vidas truncadas que lemos ou lerán no libro son casos reais, documentados, acontecidos en lugares e vilas, cidades, que tras os acontecementos do Alzamento Nacional nunca volveron a ser como eran.
O grupo asistente ao clube de lectura aportou grandes reflexións, nas que se podía entrever como a vida das personaxes chegou ao corazón dos lectores. Reviviron a realidade que lles tocou vivir, ou que viviron, os seus parentes. Destacaron con sabias palabras como as mulleres sempre levaron a carga, o peso da vida sobre os seus ombros e xeonllos, e tiveron que tomar moitas decisións complexas. Un empoderamento inconsciente que hoxe en día é tan importante recuperar. Comentaron tamén como os homes desta historia, pola contra, son meros monicrecres, con pouca iniciativa de decisión e que só algúns deles, na novela, acomete accións en beneficio propio.
Todas en todos conviron en que a realidade sempre supera a ficción, que sempre é máis dura, pero que neste caso, o que nos conta María en “Flores de ferro” e tan real que é acaído dicir que non hai familia no noso país, no noso pobo, cidade ou vila que non pasara por situacións similares ás que se mencionan no libro.
Todos os membros do clube estiveron dacordo definila como una novela que arrecende a familia, cunha linguaxe moi cuidada, unha historia ben fiada a través de recordos e flashbacks, que a priori poderían dificultar a lectura pero que sen embargo fan que aumente a expectación das lectoras e lectores, provocando conversas interiores, reflexándose nas diferentes personaxes que aparecen ao longo do libro. Como actuariamos nós de estar na pel dalgunha das personaxes? ou, tamén, que personaxe nos gustaría ser?
Ao final, María descubriunos o segredo das pequenas pedriñas que colocara ao redor da mesa ao principio da sesión: pedras recollidas da Praia de Baldaio. Cantos rodados de 30.000 anos que que viron pasar os bos e os malos momentos da humanidade. Convidounos a coller unha pedra a cada unha e un coa promesa de devolvela ao seu lugar de orixe, para que eses recordos que levan no seu interior non se perdan no ruído da vida cotiá.
Como reflexión final de “Flores de ferro” poderíamos decir:
Solpor. Pensamentos antes de que comece o cántico do soño. Raios de Sol desmenúzanse entre os visillos. Os sempre silenciosos ollos comezan a susurrar. Elegantes taquicardias perdidas no tempo. Miradas disfrazadas negan os pasos en falso aos paxaros. Dulce marmelada de soles deixa cega a incrédula infancia. O tempo, o martelo…. Prados sulfurados. Golpear tonalidades. Atusar levemente a sinrazón. Xardíns tramposos falan en voz baixa. Agazapada na esfera da existencia, alcanza o tempo para deixar de ser trivial. Carbonízase ante a impávida e inmutable hipocresía. Proscrita, apóstata… a sociedade con cara limón.
Das cousas de Ramón Lamote, de Paco Martín
A LIX (Literatura Infantil e Xuvenil) non é só para menores de idade. Desde os clubs de lectura de Monte Alto e Estudos Locais reivindicamos isto o pasado curso coa lectura de Das cousas de Ramón Lamote, do autor Paco Martín.
Das cousas de Ramón Lamote é un clásico da literatura galega. Publicado por ver primeira en 1985 (gañador do Premio Barco de Vapor de 1984) e con numerosas reimpresións e reedicións ao longo dos anos, é grazas a el que se usa o termo Xeración Lamote para se referir a un grupo de escritores galegos lugueses como Xabier P. Docampo e Agustín Fernández Paz que renovaron a literatura galega infantil nos anos oitenta. En 1986 acada o Premio Nacional de LIteratura Infantil e Xuvenil e aparece na prestixiosa lista IBBY Honour List.
O seu autor, Paco Martín, nado en Lugo 1940, é mestre xubilado de Primaria. Tamén foi conferenciante e columnista periódico en xornais como El Progreso, e director do suplemento Axóuxere. Semanario do neno galego publicado no xornal La Región de Ourense nos anos 1974-1975.
Este best-seller breve e retranqueiro fixo que moitos e moitas das asistentes lembrasen as súas lecturas da infancia e que lles saíse un sorriso ao ler as vivencias do profesor de chairego e debuxante de soños.
“Lemos para ti” a Emilia Pardo Bazán.
Lemos para ti é unha iniciativa das Bibliotecas Municipais da Coruña que xorde en pleno confinamento coa idea de achegar fragmentos de textos de diferentes autores e autoras.
Con motivo do centenario do falecemento de Emilia Pardo Bazán quixemos aproveitar para dar tamén a coñecer a súa variada e extensa obra seleccionando pezas de diferentes xéneros que abordou a escritora coruñesa. Esta é unha das moitas actividades e iniciativas levadas a cabo nas bibliotecas para render homenaxe á autora, dentro dun marco máis amplo levado a cabo polo Concello xunto a outras institucións.
Cada terceiro xoves de mes publicamos un podcast lido polos bibliotecarios e bibliotecarias da rede. O pistoletazo de saída démolo co fragmento do prólogo de “La cocina española antigua”. Esta obra, de 1913 inclúese dentro da colección “Biblioteca de la mujer” nada coa intención de divulgar en España as ideas sobre feminismo que circulaban polo resto de Europa. O prólogo permite ler entrelíneas a intencionalidade da autora que deixa patente que un libro de cociña pode ser algo máis que unha lista de receitas:
Pero se por algo foi famosa Emilia Pardo Bazán foi pola súa produción de novela curta. Colaborou frecuentemente nas coleccións máis populares deste xénero co fin de achegar a lectura aos petos máis modestos. “Rodando”, novela breve ambientada en Marineda, a cidade inventada por Dona Emilia e que representa á cidade da Coruña, foi a última delas, publicándose en 1920:
“Ao pé da Torre Eiffel”, dá boa mostra doutra das facetas de Emilia Pardo Bazán: a literatura de viaxes. Dona Emilia foi unha gran viaxeira que deixou testemuño da crónica do momento nas súas innumerables viaxes. En 1889 foi enviada a París para cubrir a Gran Exposición Universal que ademais coincidiría coa inauguración de La Torre Eiffel:
A xulgar polos que estudan a súa figura, Emilia Pardo Bazán foi unha das primeiras xornalistas profesionais da súa época. Fundou en 1880 a “Revista de Galicia” que dirixirá e na que publicará tamén moitos artigos. Aquí podemos escoitar dous poemas incuidos nela: “En el abanico de Emilia Pardo Bazán” [firmado por Rosalía de Castro] e “Lectura de Os Lusiadas a orillas del Tajo” [da mesma Emilia Pardo Bazán]:
O teatro foi outra dos paus que tocou a coruñesa, nas súas propias palabras:
“Hay en el teatro infinitos elementos ajenos a la literatura, que le prestan interés humanísimo. Es un estudio, más viviente y sangrante que el de los libros. Es vida en que el artificio y la realidad, combinándose, dan por resultado un poco más de experiencia”.
A continuación podemos escoitar un fragmento de “Cuesta abajo”, comedia dramática dividida en 5 actos, escrita e estreada en 1906 que trata sobre a decadencia e a situación da muller na sociedade, tema éste último que copará gran parte da temática da obra de Emilia:
Ata aquí o publicado máis convidámosvos a seguir escoitando máis fragmentos de obras que vos descubrirán máis facetas desta incríble muller. Esperámosvos!!
Scórpio, de Carvalho Calero, e novas inscricións para o club Autores/as Galegos/as da biblioteca de Estudos Locais.
O 2020 foi un ano atípico para todo o mundo, incluídas as conmemoracións das Letras Galegas. Ese ano dedicóuselle a Ricardo Carvalho Calero, e desde o club de lectura Autores/as Galegos/as da biblioteca de Estudos Locais quixemos ler unha das súas obras máis importantes: Scórpio.
Carvalho Calero, nado en Ferrol en 1910, foi historiador da literatura, crítico literario, filólogo, lingüísta e escritor. Membro do Seminario de Estudos Galegos e do Partido Galeguista, foi o primeiro catedrático de Lingua e Literatura Galegas da Universidade de Santiago de Compostela. Tamén foi membro numerario da Real Academia Galega e membro de honra da Associaçom Galega da Língua.
Antes de 1981 o autor asinaba como Carballo Calero, pero como ideólogo do reintegracionismo lingüístico, defendendo que a lingua galega é unha variedade da lingua portuguesa, a partir desa data adaptou o seu nome á grafía correspondente. Desde o club de lectura foi un reto ler unha novela escrita en galego reintegrado, e para coñecer un pouco máis do tema puidemos ver a seguinte entrevista a Eduardo Maragoto, presidente da Associaçom Galega da Língua, e debater dos pros e contras do binormativismo:
Tanto a estrutura e a forma de contar a historia como os acontecementos da vida de Scórpio resultaron moi interesantes para os e as membros do club. A ironía literaria, as descricións da guerra e os apuntamentos autobiográficos que se deixaban entrever deron para unha conversa ben amena sobre a novela, que recomendan.
Por último, lembrar que nuns días abrirá o prazo para apuntarse ao club de lectura da biblioteca de Estudos Locais para cubrir as baixas existentes. Estade atentos/as!
Bella muerte, de Kelly Sue DeConnick e Emma Ríos
Un ano máis, Viñetas desde o Atlántico pecha as súas portas. O festival de banda deseñada da cidade da Coruña leva celebrándose no mes de agosto desde o ano 1998, o que lle supón ser o máis importante de Galicia e un dos máis salientables de España.
Desde os clubs de lectura de Monte Alto e Estudos Locais levamos dous anos facendo a nosa particular homenaxe ao festival, incluíndo como mínimo un cómic nas nosas lecturas. Este ano tocoulle a Bella muerte, de Kelly Sue DeConnick e a galega Emma Ríos.
Nesta obra, as autoras parten dun western clásico e rematan construíndo unha historia inesperada e sorprendente, combinando o realismo máxico de Sandman coa brutalidad de Predicador, tal e como din desde a propia editorial, Astiberri Ediciones.
Bella muerte foi nominada en 2014 a varios premios Eisner, os Óscar dos cómics: Sue DeConnick como mellor guionista, Emma Ríos por mellor lapis/entintado e mellor portada, e Jordie Bellaire na categoría de mellor cor, algo que sorprendeu moito a ambos clubs xa que non sabían que o debuxo e a cor podían ser feitas por diferentes autores.
Ademais de desfrutar desta obra, puidemos achegarnos máis á vida de Emma Ríos a través da seguinte reportaxe e a entrevista final, o que nos achegou algo máis ao mundo do cómic.
A dúbida, de María Reimóndez
Un dos libros que máis impactou no pasado curso aos clubs de lectura das bibliotecas de Monte Alto e Estudos Locais foi A dúbida, de María Reimóndez, obra gañadora do XIV Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia. Nel, a autora lucense fálanos dun tema duro e cru, os abusos sexuais infantís, chegando a ser por momentos ata difícil de ler para algúns e algunhas asistentes.
Unha muller é sorprendida pola chegada da policía á súa casa para deter o seu home, un político, por un presunto delito de abusos sexuais de menores. A acción de “A dúbida” desencadéase a partir dese feito, que provoca o conflito psicolóxico desa muller que empeza a dubidar se coñecía realmente ao home. Un ritmo áxil, a profundidade do conflito psicolóxico e a sutileza con que a novela trata temas de actualidade como os abusos sexuais e a corrupción política son os argumentos que valorou o xurado da decimocuarta edición do Premio de Novela por Entregas de La Voz de Galicia. En “A dúbida” a autora fai uso da súa experiencia como narradora para ofrecer unha historia que engancha a atención das lectoras e lectores e aborda, desde a denuncia social e a intriga, un tema pouco frecuente na literatura galega, escrita con pulsión literaria e rigor.
Sinopse de A dúbida.
Ademais, tamén puidemos ver e debater sobre a seguinte entrevista feita á autora por Nós Televisión, na que fala, entre outras cousas, do sistema literario galego ou da organización feminista (tal e como ela a reivindica) Implicadas no desenvolvemento, da que é fundadora.
A novela deixou sentimentos encontrados nos e nas asistentes xa que os abusos sexuais a menores é un tema difícil sobre o que ler, pero resulta imprescindible sacalo á luz para loitar contra el.
As Municipais Entenden 2021
Antonte 28 de xuño, celebrouse o Día Internacional do Orgullo LGTBI inundando as redes de cores para visibilizar ao colectivo e reivindicar os seus dereitos. As celebracións seguen e dende as Bibliotecas Municipais estamos a celebralo toda a semana porque como bibliotecas e bibliotecarixs pretendemos integrar todas as diversidades sexuais e ser espazos seguros e libres de LGTBIfobias. Apoiando a campaña municipal do Orgullo 2021 “Somos. Estamos. Amamos”, as bibliotecas contribuímos esta semana e todos os días do ano con accións e recursos que poñemos a disposición de toda a cidadanía.
Dende hai tempo, coa iniciativa “As municipais entenden” vimos impulsando a presencia de materiais LGTBI nas nosas bibliotecas e, ao tempo, démoslle un tratamento especial aos materiais dos que xa dispoñíamos. Todos os materias son seleccionados rigurosamente polos bibliotecarixs da rede e pouco a pouco a colección vai medrando. Todos os materiais se poden recuperar de forma sinxela a través do noso catálogo e pódense levar en préstamo ou consultalos nas bibliotecas.
Co gallo do Orgullo elaboramos unha guía de lectura “As municipais entenden 2021” que recolle algunhas últimas incorporacións ao catálogo editadas entre os anos 2020 e 2021. Son unha pequena mostra de todo o que poderás atopar estes días nas bibliotecas, nas cales atoparás un rinconciño con materiais destacados de temática LGTB. A guía de lectura tamén podedes consultala no Calaméo das bibliotecas.
Froito do noso compromiso coas diversidades sexuais e de xénero non soamente identificamos os materias, senón que tamén queremos ser espazos seguros para o debate, o encontro e a reflexión, polo que no 2016 puxemos en marcha o primeiro club de lectura LGTB de Galicia no que en cada sesión desmenuzamos a realidade LGTB e o seu tratamento na literatura, o QUEERuña. Todos os anos en setembro abre o prazo de inscrición para todxs os que queiran participar e formar parte do mesmo, podes visitar o blog do club, a través do que difunden os encontros e os materiais que len e comparten, e así coñecer un pouco máis sobre a súa actividade.
Durante esta semana do Orgullo estamos a nutrir tamén as nosas canles de Ivoox e Spotify. Ampliamos a playlist de “As Municipais Entenden” con novas cancións preparadas para darlle ao play:
E tamén con podcasts especiais de temática LGTB dentro da nosa iniciativa de Lemos para ti, trátase dunha serie de fragmentos de lectura de obras desta temática aos que poñemos as nosas voces e que poderás escoitar tantas veces como queiras. Aquí vos deixamos algúns deles, pero iremos compartindo máis ao longo da semana.
Se queres coñecer máis sobre a nosa iniciativa “As Municipais entenden” e saber todas as accións que levamos a cabo durante esta campaña do Orgullo 2021, visita a nosa páxina web e segue de preto as nosas redes sociais para ver todo o que estes días estamos a publicar, visita as @bicoruna.
Fin de curso 2020-2021 de Café con Libros: Presencial Vs Virtual
Fai unhas semanas rematamos o curso dos clubs de lectura da Biblioteca Os Rosales, tentaremos facervos chegar un pequeno resumo de todo o que deu de si este ano. Novamente eran moitas as sensacións e os sentimentos que tiñamos acumulados despóis do confinamento, moitas eran as ganas de volver á normalidade e as nosas reunións de forma presencial, poder ver ás nosas lectoras e enriquecer as lecturas ca posta en común.
Comezamos esta nova andaina con moita ilusión, con sesións presenciais que respectaban todas as medidas de seguridade: pechamos os espazos para poder manter a debida distancia, o aforo limitado e a máxima ventilación. Foron apenas dúas sesións o que nos deu tempo a facer con cada grupo, “un ola e adeus”. A alegría durounos pouco e enseguida tivemos que tornar á virtualidade, as restricións de aforo en espazos cerrados imposibilitáronnos continuar, máis adaptámonos e co xa aprendido no curso anterior puxemos en marcha de novo as conexións virtuais. Se ben é certo que non todas as nosas compañeiras se conectaron, o máis importante para nós foi que ningunha delas deixou de vir buscar as súas lecturas á Biblioteca, o vínculo con nós non desapareceu. En compensación, xurdiron de forma espontánea charlas improvisadas a pé de mostrador.
Tivemos lecturas do máis heteroxéneo, desta volta quedounos unha proposta de títulos moi axeitada, sempre pensando en facer unha selección o máis equilibrada posible. Miramos de ter autores-as de tódalas xeracións e correntes literarias, obras en galego, cómics, e mesmo, os que era necesario tachar da lista de “ler sen falta”. Non podíamos deixar de incluír tamén aquelas que estaban de celebración este ano. Fagamos un breve repaso a todas elas.
Descubrimos autoras contemporáneas coma a belga Caroline Lamarche e a súa obra Estamos en el borde, Cristina Sánchez Andrade con Alguién bajo los párpados e Nadia Terranova con Adiós, fantasmas.
Fixemos unha aproximación a literatura afroamericana da man de dúas escritoras como Nella Larsen e Yaa Gyasi. A primeira co título, Arenas movedizas, deunos a posibilidade de coñecer a unha autora que foi precursora e clave no Renacemento de Harlem de principios do século XX. Yaa Gyasi, pertencente a unha nova xeración de escritoras afroamericanas, sorprendeunos ca súa primeira novela Volver a casa. Coincidindo con estas lecturas fixemos unha mostra bibliográfica na Biblioteca adicada ao Black History Month, celebración anual que busca o recoñecemento da cultura afroamericana.
A literatura clásica correu a cargo da pequena e máis descoñecida das irmáns Bronte, Anne, ca súa novela Agnes Grey. Seguimos ca matriarca das letras catalás Merce Rodoreda e o seu Espejo Roto. Nancy Mitford deixounos fascinadas tanto pola súa novela A la caza del amor ,como pola biografía da súa propia familia. Non vola perdades!
En galego tivemos a oportunidade de ler Virtudes (e misterios) de Xesus Fraga, unha emocionante crónica da emigración a traves dos ollos da súa propia avoa; o clásico contemporáneo Resistencia de Rosa Aneiros e a innovadora Circe ou o pracer do azul da finada Begoña Caamaño.
Aproveitando a celebración dos 20 anos da editorial Astiberri limos o comic Pedro y yo do autor americano Judd Winick. Ao mesmo tempo, preparamos unha mostra cos fondos que tiñamos na biblioteca dunha das editoriais preferidas dos nosos usuarios-as.
Este ano a homenaxeada polas Letras Galegas 2021 foi a autora Xela Arias, poeta, tradutora, editora e profesora, quixemos aproveitar a efeméride para achegarnos a súa faceta como tradutora da man da obra O bosque animado do autor coruñés Wenceslao Fernández Florez . Esta lectura deunos a oportunidade de aproximarnos a estas dúas grandes figuras e poñer en valor a importancia dunha boa tradución. A lectura trouxo consigo novamente unha mostra bibliográfica, centrámola na tradución ao galego, resaltando o traballo editorial en Galicia na actualidade: Rinoceronte, Hugin e Munin, Irmás Cartoné, Catro Ventos, Kalandraka, etc.
As nosas lectoras tiveron a oportunidade de sumarse á celebración do Centerario de Emilia Pardo Bazán ca lectura da súa novela Insolación, nunha magnífica edición ilustrada da editorial Reino de Cordelia. Grazas ao centenario puidemos disfrutar da reedición de boa parte da su obra, nuns casos en edicións renovadas e noutros, obras que levaban tempo sen ver a luz. Contamos cunha nutrida representación nunha mostra que estará dispoñible na sala de adultos ata o mes de decembro na nosa Biblioteca. Nestes últimos meses estamos a ver coma a obra de Dona Emilia non deixa de prestarse, con grande xúbilo pola nosa banda.
É coma peche final do curso que mellor que poder compartir unha ruta literaria pola cidade, esta vez xuntas. “A Marineda de Dona Emilia” levounos a visitar sitios emblemáticos e reconstruír A Coruña do século XX, a Marineda das obras da autora coruñesa.
Velaí as lecturas do curso 2010-2021. Coma vedes, non tivemos tempo para aburrirnos, a pandemia condicionou a forma de facer as tertulias pero non impediu cas lecturas continuasen. Andamos matinando xa no próximo curso, a cabeciña non para. Deixamosvos o cartaz e as guías de lectura deste curso, onde poderes observar os títulos lidos nestes meses. Seguimos tecendo corazóns, tocando almas, procurando alento…!!! Ata o curso que ven. Bo verán e boas lecturas. ¿Que libros meteríades nas vosas maletas…?
#DesordénateCoasLetras Xela Arias tradutora: “O bosque animado”
Nos clubs de lectura da Biblioteca Os Rosales, Café con libros, limos “O bosque animado” de Wenceslao Fernández Flórez na tradución da homenaxeada polas Letras Galegas 2021, Xela Arias. Poeta, tradutora, editora e profesora, quixemos aproveitar a efeméride para achegarnos á unha obra de tradución, pois parecíanos unha faciana ben interesante para mergullarnos na súa escrita.
Como tradutora, Xela Arias verteu ao galego obras de Fenimore Cooper, Jorge Amado, James Joyce, Camilo Castelo Branco, Roald Dahl, Angela Carter, Baudelaire ou Alice Vieira, labor polo que recibiu recoñecementos como a Medalha do Prêmio de Tradução Sociedade de Língua Portuguesa, o Premio Ramón Cabanillas de Tradución ou o Premio Plácido Castro.
“Ao traducir ao galego crease un patrimonio de lecturas galegas, algo necesario para construír unha lingua”.
No caso da obra de Wenceslao Fernández Flórez, un clásico das nosas letras que tiñamos pendente ler no seo dos nosos clubs de lectura, pareceunos acaído ler sobre a fraga de Cecebre na lingua na que falarían as súas e os seus protagonistas. Xa vos adiantamos que nas tertulias, foi un éxito rotundo e é que a tradución de Xela Arias é coidadísima. Cunha linguaxe que nos trasportou á época e aos lugares que Fernández Flórez recreaba no seu texto.
“O bosque animado” é o gran libro da Fraga de Cecebre, situada no concello de Cambre, preto da Coruña. Nestas páxinas, Fernández Flórez narra as historias pequenas dos habitantes da fraga: Fendetestas, Xeraldo, Hermelinda, Pilara, Marica etc. Mais tamén dos aparecidos ou fantasmas que pasean polo bosque: a alma en pena de Fiz Cotobelo e por suposto de Hu-Hu e as súas moscas, do clan dos gatos ceibes, ou das árbores que cren que un poste de telégrafos é unha compañeira delas. Nesta novela fantástica latexa, algueirante e punxente, o buligar vital, polo común da xente, da multitude de animais e plantas que constitúen o mundo insospeitado da Fraga de Cecebre, xunto coa tensa andaina humana duns seres conformados indubidablemente pola cultura galega. Esta tradución constitúe unha invitación afervoada a descubrirmos o rico mundo de noso.
Xela Arias puxo en marcha a colección Xabarín (hoxe en día chamada Xabaríl) dentro da editorial Xerais, nun proceso de verter ao galego obras universais para as lectoras mozas e mozos, nun momento no que o galego entraba nas aulas. Resulta moi interesante ler as anotacións que a propia Xela introduce ao longo das páxinas de “O bosque animado”, achegando novos significados e clarificando partes do texto orixinal. Toda unha alfaia para as nosas lectoras dos clubs.
Podedes coñecer un pouco máis da súa faceta de tradutora lendo as súas biografías, hoxe dispoñibles tanto nas librarías como no catálogo das Bibliotecas Municipais da Coruña, nas publicacións periódicas como o especial da Revista Luzes ou do Sermos Galiza, así como na páxina web da Real Academia Galega cunha serie documental sobre Xela Arias á que a institución lle dedica o Día das Letras Galegas 2021 composta por 6 capítulo breves que percorren distintos aspectos da vida e da obra da autora: “A Palabra esgazada – Traballadora das palabras Capítulo 2“:
Para seguir toda a campaña de Letras Galegas das Bibliotecas Municipais da Coruña, convidámosvos a non perder detalle na nosa páxina web, así como nas redes sociais das @bibcoruna e visitando presencialmente calquera das nosas Bibliotecas. Atoparedes mil e un recursos dos que tirar do fío e descubrir canda nós a Xela Arias.
Precisamente, as mostras bibliográficas centrámolas na tradución ao galego, poñendo en valor o traballo editorial na Galicia actual: Rinoceronte, Hugin e Munin, Irmás Cartoné, Catro Ventos, Kalandraka, etc. Contemplamos por suposto toda a obra de Xela Arias, así como as pezas que falan dela. Celebramos o panorama editorial actual no que por fin podemos conseguir de novo todos os seus poemarios. E engadimos unha escolma de poemarios de poetas amigas, moitas delas que compartiron tempo e espazos na vida da escritora. Celebrémola desordenando as letras ao seu carón!
Polo centenario de Emilia Pardo Bazán, os clubs de lectura lemos “Insolación”
Os clubs de lectura das Bibliotecas Municipais da Coruña unímonos á celebración do Centenario de Emilia Pardo Bazán lendo e comentando xuntas a súa obra. Non hai mellor xeito de achegarse á escritora, á súa figura e obra, que lendo algún dos seus textos no seo das nosas tertulias. A lectura compartida dun libro danos pé a tentar aproximarnos a unha das figuras máis relevantes da cidade. Un ano cheo de celebracións que queremos disfrutar canda as nosas lectoras e lectores.
Moitos clubs xa tiñamos lido, ao longo deste anos, o seu libro de contos “El encaje roto” así como “La tribuna” ou “Memorias de un solterón“. Pero nesta ocasión queriamos celebrar as novas edicións de gran parte das súas obras mercando para os clubs de lectura “Insolación“. Unha novela “feminista”, divertida e moi castiza, pero sobre todo adiantada na súa concepción á época na que foi escrita e publicada. Descubrimos a edición de Reino de Cordelia, ilustrada por Javier de Juan e con prólogo de Luis Alberto de Cuenca e namoramos dela. Pois dende as Bibliotecas gústanos reivindicar os libros ilustrados para adultos, as edicións que lle aportan un valor extra aos libros que poñemos nas vosas mans, así como o traballo de todos os axentes que participan na cadea do libro. Cal foi a nosa sorpresa cando pouco tempo despois outra editorial escolleu o mesmo texto para unha edición especial polo centenario. Falamos de Alianza editorial, coas ilustracións (fermosas e ben diferentes ás de Javier de Juan) de Irlanda Tambascio (EIRE).
Os clubs de lectura da Biblioteca Os Rosales, Café con libros, tivemos o privilexio de dar o pistoletazo de saída á lectura en grupo de “Insolación”, pero de aquí a finais de ano, os exemplares de Reino de Cordelia irán pasando polas mans, Bibliotecas e tertulias de todos os clubs de lectura da Rede Municipal. Unha oportunidade única para celebrar a Emilia Pardo Bazán. Pero… imos entrando en materia! ¿Por que dicimos que é unha novela feminista, ademáis de divertida, castiza e adiantada ao seu tempo?
“Insolación” narra a historia de amor, apaixonado e irresistible, entre Diego Pacheco, un don Juan díscolo pero de bo corazón, e a marquesa de Andrade, viúva, inxenua pero non tanto, bela e sensual, que case por casualidade descobre que para recuperar a vida primeiro ten que atreverse a resucitar o seu corpo, sepulto baixo capas de decoro e esixencias sociais. Na novela vemos desfilar ao Madrid da época en todo o seu esplendor, desde os chulapos aos maleantes, as clases populares e os aristócratas, os reformadores e os que de ningunha maneira queren ser reformados, todos mesturados cando do que se trata é de participar da festa e do pracer. Escrita para entreter e tamén para abrir as mentalidades da época, cun ritmo fluído, cheo de anécdotas e de situacións divertidas, en “Insolación” Emilia Pardo Bazán atreveuse a tocar un tema tabú que aínda hoxe en día é motivo de cuchicheos en faladoiros trasnoitados: o desexo feminimo.
Para coñecer un pouco máis polo miúdo as implicacións desta obra, podedes escoitar o podcast de Los lunes de Pardo Bazán: El feminismo en Emilia Pardo Bazán, unha campaña organizada pola Dirección Xeral do Libro e Fomento da Lectura a través dun podcast de seis episodios con entrevistas a distintas especialistas na obra e biografía da autora. Outra opción, ademáis de lela en papel, é acceder ao texto completo da obra na Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes, onde podedes ler en liña “Insolación” e o resto da súa obra. Botádelle un ollo.
Na páxina web das Bibliotecas Municipais podedes consultar toda a programación que temos preparada para festexar o Centenario de Emilia Pardo Bazán. Mención aparte merece a guía de lectura que elaboramos con todo o cariño para todas e todos vós: unha guía de lectura que pretende darvos a coñecer boa parte das primeiras edicións que atesouramos na Biblioteca de Estudos Locais así como as edicións máis recentes que podedes levar en préstamo nas Bibliotecas, e é que a obra de Dona Emilia está máis viva que nunca. Estades de acordo?
Blogs Clubs Lectura das Bibliotecas Municipais da Coruña 