O bestiario científico de Anxos Nogueirosa, de Antonio Manuel Fraga
Alguén dixo unha vez que a LIX (Literatura Infantil e Xuvenil) non é só para as idades que veñen marcadas no propio libro, senón que abranguen desde esos anos ata +99.
No club de lectura de Escritores e Escritoras Galegas non podemos estar máis de acordo, e o curso pasado tivemos a inmensa sorte de ler O bestiario científico de Anxos Nogueirosa, I Premio María Victoria Moreno de Literatura Xuvenil.
1933. Aos seus trece anos, Suso é obrigado a pasar o verán nas colonias do Sanatorio Marítimo de Oza por mor da súa mala saúde. No traxecto en tren cara ao seu destino estival, chega ás súas mans un caderno cun misterioso título na cuberta: Liber bestiarium scientificus. Cando Suso decide mergullarse nas súas páxinas, lonxe está de saber que ese intre marcará un verán cheo de aventuras na compaña de Tila, unha rapaza das colonias coa que acabará forxando unha bonita amizade.
Sinopse de O bestiario científico de Anxos Nogueirosa.
O seu autor, Antonio Manuel Fraga, naceu en Nogueirosa (Pontedeume), pero é Coruñés de adopción. É Enxeñeiro Técnico Industrial, escritor e docente. As súas obras foron gañadoras, entre outros, do xa nomeado Premio María Victoria Moreno, do Premio Merlín de Literatura Infantil (O castañeiro de abril, 2013) e do Premio Jules Verne de Literatura Xuvenil (santoamaro, 2021), ambos de Xerais, ou do Premio Antón Risco de Literatura Fantástica e do Premio da Crítica de Galicia de Creación Literaria, os dous pola obra Querido H.P. Lovecraft (2016, Urco Editora).
A obra fálanos dun sitio ben coñecido da cidade da Coruña e da súa historia: o hospital de Oza. Para meternos na obra, foinos de moita utilidade buscar fotografías como as que se achegan a continuación.
Imaxes obtidas de https://xxicoruna.sergas.gal e http://personaldelchuac.blogspot.com
Mesturando ficción, fantasía, ciencia e realidade, Antonio Manuel Fraga transportounos a un mundo no que desfrutamos da investigación e a aventura coma auténticas crianzas!
Aquí vos deixamos un vídeo marabilloso onde o propio autor nos fai unha visita guiada polo Sanatorio de Oza e a historia da obra O bestiario científico de Anxos Nogueirosa.
Palabras contadas, de Camilo Franco
“Cando morra han dicir que fun pioneiro. Pero leva morto tanta xente“.
O anterior é un dos microrrelatos que compoñen o libro Palabras contadas de Camilo Franco.
Este libro inclúe máis de cen de microrrelatos, trinta argumentos de novela e cinco relatos algo máis extensos, tal e como afirma Xerais.
Aproveitando a funcionalidade da literatura breve o autor aborda, con grandes doses de humor e ironía, non exentas de melancolía, os temas e os xéneros máis característicos da narración: o amor, a morte, a dor ou a alegría. Palabras contadas deu pé á próxima exposición homónima da Fundación Luís Seoane, organizada dentro do Proxecto-Edición, que tenta aproveitar dúas posibilidades que quizais non se deron antes na historia da narración. Dunha parte a versatibilidade da literatura breve, doutra parte a capacidade para colocar a palabra como código e como significante en sorportes propios dunha cultura industrial ou de masas. En conxunto mesmo se pode entender como unha tentativa de converter ao lector en espectador. a palabra e a narración está no centro de espazos que poden ser considerados escénicos. Neste sentido, a reinvindicación da palabra como creadora de ámbitos leva á creación de espazos nos que o relato adquire significado completo. En moitos sentidos, a creación de espazos que teñen como centro a lectura dun texto é dotar a cada unha das historias da circunstancia que a completa. Case como unha proxección sólida do argumento e do ambiente do relatado.
Sinopse de Palabras contadas.
Camilo Franco é escritor, crítico teatral e xornalista, e publicou libros como En malos pasos (1995, Xerais), Por conto alleo (2003, Galaxia), ou ensaio Dez obras na vida de Roberto Vidal Bolaño (2012, Biblos Clube de Lectores). Tamén ten participado en obras colectivas como Marcos Valcárcel. O valor da xenerosidade (2009, Difusora) ou Níxer (2010, Xerais).
Veleno de tinta impresa, de Xosé A. Neira Cruz
Nos últimos meses, unha das novelas “máis coruñesas” que limos no club de lectura da biblioteca de Estudos Locais foi Veleno de tinta impresa. Nela desenvólvese, a través da ollada dunha muller protagonista afouta e decidida, a sociedade da cidade da Coruña a comezos do século XX.
Veleno de tinta impresa, de Xośe A. Neira Cruz, foi a novela gañadora do Premio Ánxel Fole de Narración Curta do Concello de Lugo no ano 2019.
Elvira Morales, unha moza nacida a finais do século XIX, acaba de rematar os estudos de maxisterio e toma a decisión de apostar polo seu soño de traballar como xornalista nunha sociedade en que ese cometido está reservado para os homes. Con todo, a sociedade coruñesa da época foi berce de figuras femininas que constitúen un referente para a reivindicación e o exercicio dos dereitos profesionais das mulleres: Fanny Garrido, Emilia Pardo Bazán, Sofía Casanova… Un día, a protagonista coñece a Miguel Sawa, que acaba de chegar á Coruña para dirixir o xornal La Voz de Galicia, e decide dar un paso adiante. É o intre en que as novas máquinas, as linotypes, imprimen importantes cambios na composición da prensa e a sociedade coruñesa se debate entre o tradicionalismo e a apertura a novas ideas. Nese contexto, apoiada pola súa compañeira Herminia, a linotipista, e tamén pola súa amiga María Barbeito, Elvira Morales ten que atopar o seu futuro.
Sinopse de Veleno de tinta impresa.
Á parte da protagonista, Elvira Morales, que é unha homenaxe a María Luz Morales, a primeira directora dun xornal en España, na novela aparecen outras moitas mulleres senlleiras relacionadas coa Coruña: Fanny Garrido, Emilia Pardo Bazán, María Barbeito, Sofía Casanova… Tal e como din desde Xerais: “Veleno de tinta impresa, de Xosé A. Neira Cruz, é unha homenaxe ás pioneiras que abriron camiño”.
De esquerda a dereita, de arriba a abaixo: Emilia Pardo Bazán, María Luz Morales, María Barbeito, Sofía Casanova e Fanny Garrido.
Xosé A. Neira Cruz, o autor da novela, é licenciado en filoloxía italiana e en Ciencias da Información, e doutor pola Universidade de Santiago de Compostela. Autor dunha extensa bibliografía que abarca desde a novela para xente adulta, a literatura infantil e xuvenil, a poesía e mesmo o ensaio, tamén resultou gañador de diversos premios literarios, coma o Premio Raíña Lupa en 2002 e 2021, o Premio de poesía Fiz Vergara Vilariño no 2007, o Premio Merlín en 1988 e 2000 e o Premio O Barco de Vapor nos anos 1997 e 1999, entre outros.
Memoria do silencio, de Eva Mejuto
Un dos libros que máis gustou no club de lectura de Estudos Locais no pasado curso 2020/2021 foi Memoria do Silencio, de Eva Mejuto.
En Memoria do silencio, a autora lévanos á Ribadavia de 1943. Alí, Günter busca ascender na Gestapo destapando unha trama internacional que axuda os xudeus a chegar a Portugal e abandonar Europa. A súa vida entrecrúzase coa de Lola, unha muller brava e xenerosa que cre na xustiza por riba de todo e arrisca a vida por axudar a quen o necesita. Tamén coñecemos a Frieda, quen foxe da Holanda nazi e do seu pasado, arelando empezar unha nova vida en América como directora de orquestra. Con estas tres voces tan diferentes, Eva Mejuto explora, a camiño da ficción e a realidade, un capítulo pouco coñecido do noso pasado recente: Galicia durante a II Guerra Mundial.
A historia real das irmás Touza impactou os e as asistentes ao club, chegando algunhas persoas mesmo a facer as súas propias investigacións. Froito disto é a recuperación dun roteiro literario pola vila de Ribadavia levada a cabo pola propia autora, entre outros. Pódese ver aquí.
Ademais, en http://memoriadosilencio.evamejuto.com/ pódense ver imaxes da verdadeira historia, que se achegan a continuación:
Eva Mejuto é doutora en Xornalismo pola Universidade de Santiago de Compostela. Ten unha dilatada carreira como autora de literatura infantil e xuvenil. Con Memoria do silencio quedou finalista do Premio Jules Verne da editorial Xerais e a obra foi incluída na Lista de Honra 2019 da OEPLI.
Xa para finalizar, os e as asistentes ao club puidemos ver un vídeo co resumo da historia das irmás Touza, realizado pola TVG:
Despedimos o especial temático #LemosParaTi dedicado a Dona Emilia
No marco do centenario do pasamento de Emilia Pardo Bazán (A Coruña, 1851 – Madrid, 1921), desde as Bibliotecas Municipais da Coruña sumamos ao catálogo de #LemosParaTi unha selección de distintos textos desta destacada e prolífica escritora que se adiantou á súa época en feitos, ideas e intereses.
Lemos para ti é unha proposta que naceu no ano 2020 durante o confinamento por mor da crise sanitaria Covid-19, co obxectivo de acompañar a través da voz e achegar lecturas á cidadanía. Para ampliar información sobre a mesma, consulta o post en Bibliosons “Lemos para ti, lectura en voz alta para adultos“.
De maio a decembro deste ano 2021 sumáronse lecturas de fragmentos de distintas obras cunha periodicidade mensual ao noso podcast Lemos Para Ti. Nunha entrada anterior, que se publicou o 16 de setembro neste blog coincidindo coa data de nacemento de Dona Emilia (16 de setembro de 1851), deuse difusión aos audios publicados ata o momento nas nosas canles de Ivoox e Spotify: “La cocina española antigua”, “Rodando”, “Al pie de la torre Eiffel”, “Revista de Galicia” e “Cuesta abajo”.
Hoxe compartimos con vós as últimas tres lecturas que completan este especial temático de #LemosParaTi dedicado á figura dunha das escritoras máis destacadas da nosa historia literaria: “Movendo os marcos do patriarcado”, “Miquiño mío: cartas a Galdós” e “Las frases frágiles”.
Movendo os marcos do patriarcado (Galaxia, 2021)
Fragmento de lectura do ensaio “Movendo os marcos do patriarcado: o pensamento feminista de Emilia Pardo Bazán”, de Marilar Aleixandre e María López Sández.
Unha obra que analiza de forma pormenorizada as ideas centrais do feminismo de Emilia Pardo Bazán, quen xa no ano 1914 se refire a si mesma como unha radical feminista. O libro foi publicado pola Editorial Galaxia en febreiro deste ano 2021, dentro da súa colección Feminismos.
Miquiño mío: cartas a Galdós (Turner, 2020)
Fragmento de lectura da obra “Miquiño mío: cartas a Galdós”, que recompila as cartas enviadas por Pardo Bazán a Galdós ordenadas cronoloxicamente e acompañadas dunha aproximación á figura da escritora coruñesa e o relato esencial do amor e a amizade entre ambos autores.
Unhas cartas nas que a personalidade apaixonada, clara, guerreira e maternal de Dona Emilia brilla tanto como o seu dominio da linguaxe, a súa graza e a súa orixinalidade. Editado por Turner no ano 2020, con prólogo e notas de Isabel Parreño e Juan Manuel Hernández.
Las frases frágiles (La Bella Varsovia, 2021)
Lectura dos poemas “Fantasía”, “La aurora” e “Una cazata”, incluídos na antoloxía “Las frases frágiles”, publicada no ano 2021 na editorial La Bella Varsovia.
Esta obra, edición da autora e editora Elena Medel, recompila unha escolma de poemas escritos fundamentalmente nas primeiras décadas de vida de Dona Emilia Pardo Bazán, desde a súa adolescencia ata o triunfo como novelista.
E ata aquí o especial temático “Lemos para ti… a Dona Emilia”, agardamos desfrutedes escoitando estes fragmentos de lectura nesta mesma entrada e tamén nos nosos perfís corporativos de Ivoox e Spotify e convidámosvos a compartilos!!
Club Luns Fórum: as nosas lecturas para despedir o ano
Despois dun 2020 onde a virtualidade estivo moi presente en moitas dos clubs de lectura do país xa que tiveron que reinventarse para poder continuar coas súas sesións semanais, o comezo deste outubro chegaba moi alentador e con el a volta ás tan ansiadas sesións presenciais.
Despois destes cases tres meses queremos compartir convosco as lecturas que partillamos no club de Lectura dos Luns de Fórum. Comezamos cunha lectura que tiñamos pendente do ano pasado, Arenas movedizas de Nella Larsen, publicada no ano 1928 e que se enmarca dentro do movemento chamado o «Renacemento de Harlem», un florecemento da arte negra que se dou nese barrio nos anos 20 do século pasado. Coñecemos a vida da mulata Helga Crane, cunha chea de puntos en común coa biografía da autora. Unha muller que busca un destino de liberdade e autorrealización entre dous mundos, o aínda axfisiante de Estados Unidos e a libre Dinamarca, que a condena para ser un paxaro exótico que admirar. Logo coñecerá o consolo doce, cómodo e anestesiante da relixión, a maternidade e a súa peripecia vital finalizará cun desenlace revelador e inapelable. É unha das mellores novelas dese período e que aborda como temáticas centrais a dobre opresión que sofren as mulleres negras estadounidenses, primeiro por ser negras e segundo, por ser mulleres.
Continuamos cunha novela intimista, de familia e psicolóxica, porque todo iso é La casa del padre de Karmele Jaio quen define a súa obra como unha novela sobre as relacións humanas e sobre todo o invisible que rodea esas relacións. Unha novela triangular onde cada protagonista fai seu cada un dos capítulos: Ismael, escritor que atravesa unha crise tanto profesional como vital e que por diversas circunstancias lle toca coidar do seu pai, un proceso de tempo no que reflexionará sobre o modelo de home que tivo dende a infancia; Jasone, a muller de Ismael tamén escritora e agora reconvertida en bibliotecaria, ela é quen axuda ao seu marido coas correccións das súas novelas e chega a un momento da súa vida no que decide volver a escribir ou se cadra en realidade nunca deixou de facelo; Libe, a irmá de Ismael e amiga da infancia de Jasone que agora vive en Berlín pero que voltará para coidar do pai e con ela inevitablemente volverán os recordos e as vivencias de xuventude.
A través da novela vemos unha evolución, case un crecemento persoal de Ismael pero sobre todo somos capaces de ver a mesma realidade pero vivida dende o punto de vista dos tres personaxes onde inflúe a familia, o nivel cultural pero sobre todo o xénero.
E como non, co pretexto de que se lle concedeu o Premio Princesa de Asturias das Letras 2021, metémonos de cheo no universo do escritor e periodista francés Emmanuel Carrére de quen o xurado do galardón declarou:
«ha construido una obra personalísima generadora de un nuevo espacio de expresión que borra las fronteras entre la realidad y la ficción»
A acta reflexa, ademáis, que os seus libros:
«contribuyen al desenmascaramiento de la condición humana y diseccionan la realidad de manera implacable».
Seguindo as indicacións dos expertos de quen non coñece a Carrere non comece por Yoga, penso que non puidemos facer mellor elección ao decantarnos por De vidas ajenas. Falamos dunha novela real ou unha novela de non ficción a través da cal Carrere enfróntanos á dor pola perda, ao baleiro que deixa quen se vai e ás diversas formas de encarar esa dor. Trátase dun encargo dos protagonistas para que escriba unha historia onde relate os acontecementos da morte dun fillo para os seus pais e a morte dunha muller nova para os seus fillos e o seu marido. O resultado apréciase cunha escritura case xornalística, sen adornos, coas palabras xustas e un ambiente hiperrealista e na que case todas as integrantes do club coincidimos en clasificar como admirablemente ben descrito.
E seguimos e rematamos este primeiro trimestre de lecturas do 2021/22 con Yoga. Sen dúbida o cambio é máis que palpable e non sabemos ben se polo bo regusto que nos quedou no padalcon De vidas ajenas pero o certo é que tamén soubemos saborear aos poucos e sacarlle repouso a Yoga. De lectura máis densa e con momentos de altibaixos nos que as temáticas que nos introduce son moitas: a meditación, o retiro espiritual, o terrorismo, o atentado de Charlie Hebdo, os tratamentos psiquiatricos… e esa etapa de profesor de escritura nunha illa grega como parte dese tratamento antidepresivo do propio Carrére momento no que se entrecruza coas vidas dos numerososo refuxiados que van chegando e que correrán distintas sortes. Con Yoga estamos de novo ante un espléndido manexo da non ficción por parte de Carrére. O que nun principio ía ser un libro amable sobre esta disciplina oriental que o propio autor practica dende hai máis de trinta anos porque proporciona benestar, viuse truncado e acobou sendo unha crónica dun divorcio, dunha profunda depresión e en mil e unha historias máis que por veces pode chegar a despistar ao lector. En suma, poida que estemos de acordo en que Yoga non sexa para todos ou poida que simplemente haxa que atopar o momento para poder conectar con el pero para nós é tamén un si nos imprescindibles deste 2021 que remata xa.
“Ayuda a vivir ser conscientes de que todo momento es un tránsito, que el apogeo anuncia el declive y la derrota la victoria futura. Cuando la vida te sonríe es útil saber que va a propinarte una tunda, y que la luz volverá cuanto antes a tientas en las tinieblas. Eso enseña prudencia, infunde confianza. Ayuda a relativizar los estados de ánimo. Al menos debería hacerlo.”
Non queremos desvelar mais pero si lembrarvos que calquera destas lecturas pode ser un bo agasallo para este nadal, xunto coas recomendacións que sempre traemos para vós na nosa xa tradicional guía de “Historias de regalo”.
Hamnet, de Maggie O’Farrell
Nas pasadas sesións do club de lectura de Monte Alto tivemos a ocasión de ler e comentar unha das obras das que máis se falou no pasado 2020: Hamnet, de Maggie O’Farrell, editado en castelán por Libros del Asteroide.
O’Farrell é unha escritora de Irlanda do Norte nada en 1972. Ten unha dilatada carreira como novelista, con numerosos premios. En 2020, con Hamnet, gañou o Women’s Prize Fiction, un dos máis prestixiosos do Reino Unido, e o Premio del Círculo Nacional de Críticos de Libros.
Agnes, una muchacha peculiar que parece no rendir cuentas a nadie y que es capaz de crear misteriosos remedios con sencillas combinaciones de plantas, es la comidilla de Stratford, un pequeño pueblo de Inglaterra. Cuando conoce a un joven preceptor de latín igual de extraordinario que ella, se da cuenta enseguida de que están llamados a formar una familia. Pero su matrimonio se verá puesto a prueba, primero por sus parientes y después por una inesperada desgracia.
Partiendo de la historia familiar de Shakespeare, Maggie O’Farrell transita entre la ficción y la realidad para trazar una hipnótica recreación del suceso que inspiró una de las obras literarias más famosas de todos los tiempos. La autora, lejos de fijarse únicamente en los acontecimientos conocidos, reivindica con ternura las inolvidables figuras que habitan en los márgenes de la historia y ahonda en las pequeñas grandes cuestiones de cualquier existencia: la vida familiar, el afecto, el dolor y la pérdida. El resultado es una prodigiosa novela que ha cosechado un enorme éxito internacional y confirma a O’Farrell como una de las voces más brillantes de la literatura inglesa actual.
Texto de contracapa de Hamnet.
Foi unha lectura que gustou moito, sobre todo as pasaxes descritivas que tiñan o poder de transportarnos nunha viaxe no tempo. Tamén sorprendeu por amosar un punto de vista novidoso sobre a historia de William Shakespeare e a motivación pola que puido escribir a súa obra Hamlet. Conxugando datos históricos e ficción, O’Farrell constrúe unha historia realista que sorprendeu gratamente aos e ás asistentes do club de Monte Alto, aínda que non demasiado: nesta biblioteca xa eramos fans da escritora tras a lectura de Sigo aquí ou La extraña desaparición de Esme Lennox.
«Demasiado oportuna (…) Una novela histórica excepcional.»
The New Yorker
«Increíblemente hermosa, insoportablemente conmovedora.»
Scotsman
«A pesar de los más de cuatrocientos años que han pasado desde la muerte de Hamnet, la historia que O’Farrell teje en esta emocionante novela es atemporal y siempre apropiada.»
Heller McAlpin (National Public Radio)
«Su mejor novela hasta la fecha. “Hamnet” demuestra que siempre hay nuevas historias que contar. (…) Esto confirma a O’Farrell como una escritora de extraordinaria versatilidad – cualidades que comparte con William Shakespeare.»
Stephanie Merritt (The Guardian)
Se queredes comezar a ler esta deliciosa novela, podedes facelo aquí pinchando en “Empieza a leer”.
Flores de ferro, de María Rei Vilas
O pasado luns día once de outubro, tivo lugar na sala infantil da Biblioteca Municipal da Sagrada Familia de A Coruña a segunda sesión do “Clube de lectura”. A nosa primeira lectura deste curso foi “Flores de ferro” de María Rei Vilas, que nos brindou unha sesión chea de anécdotas, confesións e lembranzas das lectoras e lectores e tamén da propia autora, que estivo presente para falar do proceso creativo e da documentación previa a ecribir a novela, pero tamén para escoitar as reflexións e as introspeccións en voz alta que se fixeron ao longo da xornada.
María Rei Vilas naceu en Laracha no ano 1964 pero ten un amplo coñecemento de toda a Comarca de Bergatiños: dende Paisaco (ou Peisaco, que é coma moita xente dalí lle chama), Arteixo, Costa da Morte e por suposto da propia vila natal da autora: Laracha.
María exerce dende fai 17 anos coma profesora de Bioloxía e Xeoloxía no IES Agra de Leborís de Laracha. Está comprometida e colabora activamente coa Federación de ANPAS da Coruña-Costa da Morte e ten participado na organización do “Camiño sen límites”, roteiros organizados pola propia Federación de ANPAS. A finalidade destes roteiros é que ao longo do percorrido, se fagan fíos conductores ou de soporte á realización de diversas actividades en equipa, sendo a atención á diversidade, a igualdade e a cooperación entre todas e todos os pilares da actividade.
É autora de libros de texto de Bioloxía e Xeoloxía pero coa que é a súa primeira novela, “Flores de ferro“, ven de gañar a pasada edición do premio “García Barros”, que ten colleitado e colleita unha chea de boas críticas dende que saíu publicada fai un ano.
A xa nosa “Flores de ferro” conta unha historia ambientada nun pobo ficticio, pero que podería ser calqueira vila, cidade ou pobo de Galicia. É unha novela coral que alterna e abarca varias épocas. Dende os anos 20 do s. XX ata case o final da década dos 80s. Historias entrecruzadas que comezan coa a vida de Camila, unha rapaza de 35 anos que, debido a un acontecemento familiar, decide regresar ao seu pobo natal, Briana. Corre o ano 1987 e descoñece que se vai enfrontar a unha verdade que está oculta no seu interior e silenciada por aquelas e aqueles que viviron a época convulsa da España e da Galiza dende a década dos 20s, as penurias e atrocidades acontecidas durante o Golpe de Estado do ano 36 perpetrado polo Bando Nacional, a posguerra e a posterior estabilización dunha dictadura na que as sombras, os silencios e os resquemores están máis presentes que nunca.
Camila deberá afrontar a verdade botándolle valor. En Briana coñece a Antón, o ferreiro artista que, pechado no seu propio mundo, arrastra a dor e culpa daqueles que non souberon ou non quixeron ver coma o mal tinguía de negro e vermello morte as vidas de moitos habitantes do pobo. Coma o mal se ía estendendo, pouco a pouco, sen que ninguén se percatase do que acontecía.
María Rei Vilas debuta na novela cunha historia na que a intriga asolaga tanto o persoal coma o colectivo. Unha historia na que as mulleres teñen un papel crucial e que buscan, de forma empoderante, afrontar as situacións e decisións máis difíciles das súas vidas. Mulleres fortes, decididas, protagonistas das súas propias vidas e donas dun silencio provocado, na que as persoaxes, inesquecibles, vense envoltas nunha trama da que son víctimas silentes que queren acadar unha xustiza que non atoparon pero que necesitan para curar feridas que nunca pecharon… Aurora, Olga, Nidia, Camila… son as flores de ferro desta historia. Pero coma sempre ocorre hai máis, houbo moito máis.
De ter que facer una reflexión sobre o libro faríao en forma de pequeños flashes, de microescenas que quedaron xa gravadas a lume na niña cabeza. Unha instrospección que fago en voz alta, pero necesaria para non olvidar o pasado de moitas familias que se viron avocadas a decidir e facer cousas que nunha situación de normalidade non terían feito:
Esta sesión, cunha asistencia envidiable e una participación por parte dos asistentes de absoluto respecto, dou comezo ás 10:30 h. e alongouse una hora más do previsto. Coma un ritual atávico, María comezou a poñer pequeñas pedriñas ao redor dunha mesa logo, dirixíndose ao grupo, ensinou unha pequena fotografía en branco e negro. Sen dúbida era algo de vital importancia para ela, sendo como son os recordos, parte esencial da novela, aquela instantánea foi o punto de partida para escribir un libro cheo de sensacións, texturas, olores… que se perciben cada vez que unha descripción asalta ao lector, con cada verba que as persoaxes lanzan ao ar para quen queira escoitar. Aquela foto deulle pé a investigar sobre a vida nunha época aínda presente na actualidade.
Ano e medio de documentación sobre os anos negros da Galiza e da Comarca de Bergantiños serviron para darse conta de que non todo é o que parece, nin as situacións, nin as persoas. Mulleres e homes que dun día para outro trocaron a súa vida cotiá por unha existencia lóbrega por mor dunhas ideas políticas que levaron a moitas e moitos a encarar as visicitudes da vida de forma silenciosa.
Cando lemos o libro podemos intuír que, a pesar de que Briana é un lugar imaxinario e novelesco, ten moito que ver co pasado das nosas avoas e avós, nais e pais. De como calamos ainda agora nas reuniós familiares e evitamos falar dunha época que parece que queremos esquecer, borrar do mapa. María, explicou moi ben este feito xa que ela tamén é filla e neta dunha etapa, dun momento espazo-temporal do que ninguén, salvo os vencedores, falan (ou quizáis non…) É importante sinalar que moitas das vidas truncadas que lemos ou lerán no libro son casos reais, documentados, acontecidos en lugares e vilas, cidades, que tras os acontecementos do Alzamento Nacional nunca volveron a ser como eran.
O grupo asistente ao clube de lectura aportou grandes reflexións, nas que se podía entrever como a vida das personaxes chegou ao corazón dos lectores. Reviviron a realidade que lles tocou vivir, ou que viviron, os seus parentes. Destacaron con sabias palabras como as mulleres sempre levaron a carga, o peso da vida sobre os seus ombros e xeonllos, e tiveron que tomar moitas decisións complexas. Un empoderamento inconsciente que hoxe en día é tan importante recuperar. Comentaron tamén como os homes desta historia, pola contra, son meros monicrecres, con pouca iniciativa de decisión e que só algúns deles, na novela, acomete accións en beneficio propio.
Todas en todos conviron en que a realidade sempre supera a ficción, que sempre é máis dura, pero que neste caso, o que nos conta María en “Flores de ferro” e tan real que é acaído dicir que non hai familia no noso país, no noso pobo, cidade ou vila que non pasara por situacións similares ás que se mencionan no libro.
Todos os membros do clube estiveron dacordo definila como una novela que arrecende a familia, cunha linguaxe moi cuidada, unha historia ben fiada a través de recordos e flashbacks, que a priori poderían dificultar a lectura pero que sen embargo fan que aumente a expectación das lectoras e lectores, provocando conversas interiores, reflexándose nas diferentes personaxes que aparecen ao longo do libro. Como actuariamos nós de estar na pel dalgunha das personaxes? ou, tamén, que personaxe nos gustaría ser?
Ao final, María descubriunos o segredo das pequenas pedriñas que colocara ao redor da mesa ao principio da sesión: pedras recollidas da Praia de Baldaio. Cantos rodados de 30.000 anos que que viron pasar os bos e os malos momentos da humanidade. Convidounos a coller unha pedra a cada unha e un coa promesa de devolvela ao seu lugar de orixe, para que eses recordos que levan no seu interior non se perdan no ruído da vida cotiá.
Como reflexión final de “Flores de ferro” poderíamos decir:
Solpor. Pensamentos antes de que comece o cántico do soño. Raios de Sol desmenúzanse entre os visillos. Os sempre silenciosos ollos comezan a susurrar. Elegantes taquicardias perdidas no tempo. Miradas disfrazadas negan os pasos en falso aos paxaros. Dulce marmelada de soles deixa cega a incrédula infancia. O tempo, o martelo…. Prados sulfurados. Golpear tonalidades. Atusar levemente a sinrazón. Xardíns tramposos falan en voz baixa. Agazapada na esfera da existencia, alcanza o tempo para deixar de ser trivial. Carbonízase ante a impávida e inmutable hipocresía. Proscrita, apóstata… a sociedade con cara limón.
Das cousas de Ramón Lamote, de Paco Martín
A LIX (Literatura Infantil e Xuvenil) non é só para menores de idade. Desde os clubs de lectura de Monte Alto e Estudos Locais reivindicamos isto o pasado curso coa lectura de Das cousas de Ramón Lamote, do autor Paco Martín.
Das cousas de Ramón Lamote é un clásico da literatura galega. Publicado por ver primeira en 1985 (gañador do Premio Barco de Vapor de 1984) e con numerosas reimpresións e reedicións ao longo dos anos, é grazas a el que se usa o termo Xeración Lamote para se referir a un grupo de escritores galegos lugueses como Xabier P. Docampo e Agustín Fernández Paz que renovaron a literatura galega infantil nos anos oitenta. En 1986 acada o Premio Nacional de LIteratura Infantil e Xuvenil e aparece na prestixiosa lista IBBY Honour List.
O seu autor, Paco Martín, nado en Lugo 1940, é mestre xubilado de Primaria. Tamén foi conferenciante e columnista periódico en xornais como El Progreso, e director do suplemento Axóuxere. Semanario do neno galego publicado no xornal La Región de Ourense nos anos 1974-1975.
Este best-seller breve e retranqueiro fixo que moitos e moitas das asistentes lembrasen as súas lecturas da infancia e que lles saíse un sorriso ao ler as vivencias do profesor de chairego e debuxante de soños.
“Lemos para ti” a Emilia Pardo Bazán.
Lemos para ti é unha iniciativa das Bibliotecas Municipais da Coruña que xorde en pleno confinamento coa idea de achegar fragmentos de textos de diferentes autores e autoras.
Con motivo do centenario do falecemento de Emilia Pardo Bazán quixemos aproveitar para dar tamén a coñecer a súa variada e extensa obra seleccionando pezas de diferentes xéneros que abordou a escritora coruñesa. Esta é unha das moitas actividades e iniciativas levadas a cabo nas bibliotecas para render homenaxe á autora, dentro dun marco máis amplo levado a cabo polo Concello xunto a outras institucións.
Cada terceiro xoves de mes publicamos un podcast lido polos bibliotecarios e bibliotecarias da rede. O pistoletazo de saída démolo co fragmento do prólogo de “La cocina española antigua”. Esta obra, de 1913 inclúese dentro da colección “Biblioteca de la mujer” nada coa intención de divulgar en España as ideas sobre feminismo que circulaban polo resto de Europa. O prólogo permite ler entrelíneas a intencionalidade da autora que deixa patente que un libro de cociña pode ser algo máis que unha lista de receitas:
Pero se por algo foi famosa Emilia Pardo Bazán foi pola súa produción de novela curta. Colaborou frecuentemente nas coleccións máis populares deste xénero co fin de achegar a lectura aos petos máis modestos. “Rodando”, novela breve ambientada en Marineda, a cidade inventada por Dona Emilia e que representa á cidade da Coruña, foi a última delas, publicándose en 1920:
“Ao pé da Torre Eiffel”, dá boa mostra doutra das facetas de Emilia Pardo Bazán: a literatura de viaxes. Dona Emilia foi unha gran viaxeira que deixou testemuño da crónica do momento nas súas innumerables viaxes. En 1889 foi enviada a París para cubrir a Gran Exposición Universal que ademais coincidiría coa inauguración de La Torre Eiffel:
A xulgar polos que estudan a súa figura, Emilia Pardo Bazán foi unha das primeiras xornalistas profesionais da súa época. Fundou en 1880 a “Revista de Galicia” que dirixirá e na que publicará tamén moitos artigos. Aquí podemos escoitar dous poemas incuidos nela: “En el abanico de Emilia Pardo Bazán” [firmado por Rosalía de Castro] e “Lectura de Os Lusiadas a orillas del Tajo” [da mesma Emilia Pardo Bazán]:
O teatro foi outra dos paus que tocou a coruñesa, nas súas propias palabras:
“Hay en el teatro infinitos elementos ajenos a la literatura, que le prestan interés humanísimo. Es un estudio, más viviente y sangrante que el de los libros. Es vida en que el artificio y la realidad, combinándose, dan por resultado un poco más de experiencia”.
A continuación podemos escoitar un fragmento de “Cuesta abajo”, comedia dramática dividida en 5 actos, escrita e estreada en 1906 que trata sobre a decadencia e a situación da muller na sociedade, tema éste último que copará gran parte da temática da obra de Emilia:
Ata aquí o publicado máis convidámosvos a seguir escoitando máis fragmentos de obras que vos descubrirán máis facetas desta incríble muller. Esperámosvos!!
Blogs Clubs Lectura das Bibliotecas Municipais da Coruña 